Với mức độ cao và tần suất điều chỉnh giảm lãi suất liên tục, mặt bằng lãi suất huy động và cho vay đã giảm đáng kể, góp phần hỗ trợ các doanh nghiệp giảm chi phí vay vốn.

Lãi suất tăng: Sốt ruột dòng tiền nóng cuối năm

Vốn rẻ cho nền kinh tế

Tính đến cuối năm 2015, NHNN đã giảm 9 lần các mức lãi suất điều hành với tổng mức giảm khoảng 8,5%/năm (lãi suất tái cấp vốn giảm từ 15%/năm xuống 6,5%/năm, lãi suất tái chiết khấu giảm từ 13%/năm xuống 4,5%/năm, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng giảm từ 16%/năm xuống 7,5%/năm); quy định trần lãi suất cho vay bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên thấp hơn khoảng 2-3%/năm so với lãi suất cho vay thông thường và điều chỉnh giảm từ mức 15% xuống còn 7%/năm; quy định và điều chỉnh giảm trần lãi suất huy động bằng VND từ mức 14%/năm xuống còn 5,5%/năm. Đối với ngoại tệ, NHNN đã 6 lần điều chỉnh giảm lãi suất tiền gửi USD, đưa lãi suất tiền gửi USD của tổ chức và cá nhân xuống mức lãi suất đồng nhất 0%/năm.

Mặt bằng lãi suất cho vay đối với nền kinh tế giảm nhanh, tỷ giá được duy trì ổn định, dự trữ ngoại hối nhà nước đã được cải thiện đáng kể. Nhờ giám sát và kiên quyết xử lý những trường hợp vi phạm trần lãi suất huy động, đồng thời với các biện pháp hỗ trợ thanh khoản cho những ngân hàng yếu kém, tình trạng một số TCTD phải vay mượn lẫn nhau với lãi suất cao trên thị trường liên ngân hàng đã được khắc phục. 

{keywords}

Đến nay, mặt bằng lãi suất huy động VND phổ biến ở mức 0,8-1%/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng; 4,5-5,4%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng; 5,4-6,5%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng; kỳ hạn trên 12 tháng ở mức 6,4-7,2%/năm. Lãi suất cho vay ngắn hạn phổ biến ở mức 6-9%/năm, lãi suất cho vay trung và dài hạn ở mức 9-11%/năm. Lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên tiếp tục ổn định ở mức thấp (6-7%/năm đối với kỳ hạn ngắn), các ngân hàng thương mại nhà nước tiếp tục áp dụng lãi suất cho vay trung và dài hạn phổ biến đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 9-10%/năm. Lãi suất cho vay đối với một số chương trình kinh tế trọng điểm giảm khoảng 0,5-0,6%/năm xuống khoảng 6,5-6,6%/năm nhằm hỗ trợ tốt hơn cho một số ngành lĩnh vực đặc thù và các đối tượng chính sách. 

Lãi suất cho vay USD phổ biến ở mức 3-6,7%/năm; trong đó lãi suất cho vay ngắn hạn phổ biến ở mức 3-5,5%/năm, lãi suất cho vay trung, dài hạn ở mức 5,5-6,7%/năm.

Không những thế, dòng vốn tín dụng tiếp tục được phân bổ hợp lý, tập trung vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên, mang lại hiệu quả thiết thực cho nền kinh tế.

Việc định hướng dòng vốn chính là biểu hiện của việc điều hành chính sách tiền tệ của NHNN đã gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả của nền kinh tế. 

Năm 2016, NHNN xác định mục tiêu và các giải pháp trọng tâm về điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian tới là tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và những chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế ở mức hợp lý. 

Đặc biệt, việc điều hành lãi suất, tỷ giá phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát, thị trường tiền tệ trong nước và quốc tế, góp phần mở rộng tín dụng đối với nền kinh tế. 

Cơ chế chủ động để ổn định dài hạn

Cơ chế điều hành chính sách tiền tệ đã có sự đổi mới mạnh mẽ theo hướng chủ động, dẫn dắt thị trường, từng bước chuyển từ cơ chế điều tiết theo khối lượng sang điều hành theo lãi suất. 

Cụ thể là, NHNN đã thực hiện công bố định hướng điều hành lãi suất và triển khai đồng bộ các biện pháp để đạt mục tiêu là giảm dần mặt bằng lãi suất, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và hộ dân; tiến hành điều chỉnh linh hoạt các mức lãi suất điều hành, kết hợp với áp dụng biện pháp hành chính phù hợp theo diễn biến thị trường. 

{keywords}

Cùng với nỗ lực giảm lãi suất huy động, NHNN đã triển khai nhiều biện pháp để giảm mặt bằng lãi suất cho vay, đặc biệt là đối với các lĩnh vực ưu tiên, triển khai hàng loạt chương trình tín dụng với lãi suất ưu đãi. 

Đáng lưu ý, NHNN đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ tín dụng dài hạn qui mô lớn với mức lãi suất rất thấp như chương trình hỗ trợ tín dụng phát triển nông nghiệp nông thôn với phương thức cho vay trực tiếp đối với những mô hình sản xuất nông nghiệp mới và các ứng dụng công nghệ khoa học trong nông nghiệp; chương trình như cho vay đóng tàu đánh bắt cá xa bờ; chương trình cho vay phát triển nhà ở xã hội; chương trình tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp thông qua việc triển khai chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia kinh tế liên tục nhấn mạnh, bơm tiền vốn cho kinh tế nhưng quan trọng hơn và bơm vào đâu để tạo hiểu quả. 
 
Việc dòng vốn được điều chỉnh hoạt động kinh doanh tiền tệ sang lĩnh vực có thế mạnh của ngân hàng, không còn tình trạng dàn trải nhưng thiếu kiểm soát nguồn vốn như trước đây. Đối với các nhà đầu tư, chính sách tín dụng theo mô hình tín dụng mới và các chương trình tín dụng ưu đãi về lãi suất ngày càng khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả hơn. 

Đáng chú ý, việc phát triển các vùng kinh tế trọng điểm đã được các NHTM và nhà đầu tư quan tâm hàng đầu do các mô hình sản xuất kinh doanh tại các vùng kinh tế trọng điểm thường có qui mô tương đối lớn nhưng cần sự phát triển đồng bộ giữa các ngành kinh tế chủ chốt và cần sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất với tiêu thụ sản phẩm. 

Lê Hà

Phi công quên… đổ xăng, máy bay ‘mắc cạn’ giữa cao tốc