Trong kỷ nguyên số, Internet và mạng xã hội đã trở thành một phần tất yếu trong cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Không gian mạng mở ra cơ hội học tập, sáng tạo và kết nối, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi tội phạm lợi dụng chính các nền tảng này để tiếp cận, thao túng và khai thác trẻ em. Bảo vệ trẻ em trên môi trường số không còn là vấn đề của tương lai, mà đang là một nhiệm vụ cấp bách của hiện tại.
Nhận thức rõ tính cấp thiết của công tác bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, trong trao đổi tại tọa đàm “Vai trò của nền tảng trực tuyến trong bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trước tội phạm mạng” được Liên minh Niềm tin số và Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao – A05 (Bộ Công an) chủ trì tổ chức mới đây, đại diện A05 khẳng định: Những năm qua, Việt Nam đã hành động mạnh mẽ để bảo vệ trẻ em, thanh thiếu niên trước các nguy cơ xâm hại trên môi trường mạng.
Cụ thể, về chính sách và pháp luật, Nhà nước đã ban hành và từng bước hoàn thiện nhiều văn bản quan trọng như Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng, Chương trình quốc gia bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025, cùng với các nghị định, thông tư liên ngành nhằm tăng cường công tác phát hiện, xử lý tội phạm sử dụng công nghệ cao.
Về hạ tầng kỹ thuật, Việt Nam đã xây dựng và vận hành Tổng đài quốc gia Bảo vệ trẻ em – 111; lập bộ phận chuyên trách về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng tại Cục A05; tạo nền tảng tiếp nhận, phản ánh và xử lý thông tin liên quan đến trẻ em trên không gian mạng.
Cũng trong thời gian qua, Bộ Công an và các bộ, ngành có liên quan đã phối hợp triển khai nhiều chuyên án lớn, bóc gỡ đường dây phạm tội, giải cứu nạn nhân, đồng thời xử lý các vụ việc xâm hại trẻ em trên không gian mạng.
Việt Nam cũng đã duy trì quan hệ hợp tác hiệu quả với các nền tảng xuyên biên giới cùng nhiều tổ chức quốc tế. Các hoạt động này tập trung vào hợp tác truyền thông nâng cao nhận thức, kỹ năng cho trẻ em và phụ huynh và hỗ trợ ngăn chặn, xử lý vụ việc liên quan đến tội phạm mạng xâm hại trẻ em.
Song song đó, nhiều chương trình truyền thông, giáo dục cộng đồng đã được triển khai rộng rãi, tiêu biểu là chiến dịch “Không Một Mình” do Liên minh Niềm tin số khởi xướng. Đây là một sáng kiến mang tính xã hội hóa cao, kết hợp giữa giáo dục và trải nghiệm, giữa truyền thông và công nghệ nhằm nâng cao nhận thức, kỹ năng số và tinh thần chủ động bảo vệ bản thân của thanh thiếu niên Việt Nam.
Tuy nhiên, đại diện Cục A05 cũng chỉ rõ vẫn còn nhiều thách thức phức tạp và đa chiều, trong đó về pháp lý và thực thi, sự khác biệt về pháp luật giữa các quốc gia và sự thể chế hóa chưa đầy đủ pháp luật địa phương với chính sách của nền tảng xuyên biên giới đang cản trợ các hành động tập thể một cách mạnh mẽ và kịp thời trong chống tội phạm mạng.
Về hành động của nền tảng, sự sẵn sàng và chủ động của nền tảng trong phát hiện, ngăn chặn hành vi độc hại nhắm vào trẻ em chưa tương xứng với xu hướng nghiêm trọng và cấp bách của thực tiễn.
Mặt khác, kỹ năng số của trẻ em, phụ huynh và giáo viên hiện vẫn còn hạn chế, đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Sự chênh lệch về hiểu biết và khả năng ứng phó với rủi ro số khiến nhiều trẻ em dễ trở thành mục tiêu của các hành vi lừa đảo, dụ dỗ hoặc thao túng tâm lý trên không gian mạng.
Trong bối cảnh đó, đại diện Cục A05 nhận định: Các nền tảng trực tuyến trở thành không gian trọng yếu - nơi diễn ra toàn bộ chuỗi hành vi phạm tội, từ tiếp cận, thao túng tâm lý, dụ dỗ cho đến lạm dụng hoặc xâm hại trẻ em và thanh thiếu niên. Có nghĩa là, nền tảng trực tuyến vừa là môi trường mà tội phạm lợi dụng để hoạt động, vừa có thể trở thành tuyến phòng thủ đầu tiên nếu được quản trị an toàn, có trách nhiệm và tuân thủ pháp luật.
Để bảo vệ trẻ em trước tội phạm mạng, nền tảng trực tuyến giữ 3 vai trò trọng yếu, đó là: Phòng ngừa, ngăn chặn và cảnh báo sớm những hành vi bất thường, nội dung hoặc tương tác tiềm ẩn nguy cơ xâm hại trẻ em; phát hiện, xử lý hành vi lạm dụng, xâm phạm trẻ em; và hỗ trợ điều tra, ngăn chặn tội phạm.
Bên cạnh đó, nền tảng cần được đóng vai trò cung cấp không gian an toàn và nhân văn cho sự phát triển lành mạnh của trẻ em, thông qua chính sách nội dung minh bạch, chương trình giáo dục kỹ năng số an toàn, và chiến dịch truyền thông tích cực hướng tới người trẻ.
“Đã đến lúc chúng ta cần một cách tiếp cận toàn diện, thống nhất và mang tính tập thể, trong đó công nghệ, pháp luật và cộng đồng phải cùng đồng hành. Mỗi bên đóng vai trò riêng, chỉ khi phối hợp chặt chẽ, chúng ta mới có thể hình thành lá chắn toàn diện bảo vệ trẻ em trong thế giới số”, đại diện Cục A05 nhấn mạnh.
.svg){kind=icon}
