Ngày 18/12, tại Thư viện Quốc gia Việt Nam diễn ra lễ ra mắt 2 tác phẩm học thuật có giá trị đặc biệt, đánh dấu sự tiếp nối trí tuệ và tâm huyết của một dòng họ khoa bảng: Việt sử tân ước toàn biên của học giả Hoàng Đạo Thành (? - 1908) - một trí thức tiền bối uyên bác, giàu tinh thần đổi mới và Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ của Tiến sĩ Hoàng Đạo Cương - Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Việt sử tân ước toàn biên sách được xuất bản vào năm 1906 - thời điểm phong trào Duy Tân, cải cách giáo dục và canh tân tư tưởng đang lan tỏa mạnh mẽ. Chính bối cảnh đó đã in dấu rõ nét trong cách tiếp cận lịch sử của tác giả. Tác phẩm cho thấy một tinh thần đổi mới: lịch sử không chỉ được kể lại như những triều đại nối tiếp mà được nhìn nhận trong mối quan hệ với xã hội, pháp luật, giáo dục và ý thức công dân.
Việt sử tân ước toàn biên được đánh giá là một di sản học thuật quý giá. Tác phẩm không chỉ ghi chép lịch sử theo lối biên niên quen thuộc mà còn tiếp cận lịch sử như một chỉnh thể gắn bó chặt chẽ với giáo dục, pháp luật, xã hội và ý thức công dân.
Cuốn sách gồm 2 chương.
Chương 1 - Việt sử tân ước toàn biên từ góc nhìn văn bản học, tập trung giới thiệu tác giả, bối cảnh ra đời của tác phẩm, đồng thời phân tích hình thức, kết cấu văn bản, mục đích và nguyên tắc biên soạn.
Chương 2 - Phong cách biên soạn và những quan điểm mới được thể hiện trong Việt sử tân ước toàn biên, đi sâu khảo sát hệ thống giáo dục Việt Nam thời phong kiến, chương trình cải lương giáo dục năm 1906, từ đó làm nổi bật những đổi mới trong cách viết sử và những luận điểm tiến bộ mà tác giả đề xuất.
Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, Việt sử tân ước toàn biên đặc biệt không chỉ bởi nội dung mà còn bởi hoàn cảnh ra đời. Tác giả mạnh dạn đề cập đến những vấn đề từng được coi là nhạy cảm trong bối cảnh đương thời, thể hiện tư duy thẳng thắn, tiến bộ và giàu tinh thần phản biện.
"Không dừng ở việc thuật lại lịch sử từ thời Hùng Vương đến các triều đại phong kiến, Việt sử tân ước toàn biên còn đặt ra những câu hỏi về trách nhiệm của nhà nước, của người làm quan và của mỗi cá nhân đối với vận mệnh quốc gia. Theo tác giả Hoàng Đạo Thành, lịch sử phải góp phần hình thành ý thức công dân, tinh thần đoàn kết và trách nhiệm xã hội, chứ không chỉ dừng ở việc ghi nhớ sự kiện hay tôn vinh quá khứ", ông Dương Trung Quốc nói.
Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ của Tiến sĩ Hoàng Đạo Cương - Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được đánh giá là một cẩm nang thực hành quan trọng trong lĩnh vực bảo tồn di sản. Cuốn sách tổng hợp chi tiết các dạng hư hỏng thường gặp của di tích kiến trúc gỗ, đồng thời đề xuất những giải pháp tu bổ bền vững, phù hợp với chuẩn mực khoa học quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam.
Chia sẻ tại lễ ra mắt, tác giả cho biết sau khi tốt nghiệp đại học được công tác tại cơ quan chuyên môn về bảo tồn di tích, có cơ hội đi nhiều và trực tiếp tham gia công trình thực tế. Từ đó, những kinh nghiệm nghề nghiệp quý báu được ông tích lũy song hành cùng niềm đam mê nghiên cứu và viết sách.
Trong quá trình công tác, đặc biệt khi đảm nhiệm vai trò lãnh đạo trong lĩnh vực bảo tồn di tích, ông cùng các đồng nghiệp đã xuất bản nhiều cuốn sách giới thiệu tinh hoa kiến trúc cổ truyền Việt Nam, tập trung vào hệ thống đền, chùa, nhà thờ, làng cổ và các công trình tiêu biểu. Tuy nhiên, chứng kiến nhiều di tích kiến trúc gỗ đứng trước nguy cơ xuống cấp và mất mát, ông mong muốn có một công trình chuyên sâu, mang tính hệ thống về lĩnh vực này.
Theo ông, kiến trúc cổ truyền Việt Nam, dù không đồ sộ như các công trình La Mã hay Hy Lạp cổ đại nhưng lại sở hữu những giá trị tinh tế, độc đáo và đậm bản sắc. Đặc biệt, kiến trúc gỗ là kết tinh của trí tuệ, kỹ năng và tâm hồn người Việt, đòi hỏi phải được bảo tồn bằng phương pháp khoa học, bài bản.
Cuốn sách được cấu trúc thành ba chương: Những đặc điểm di tích kiến trúc gỗ, Tình trạng bảo tồn và tình trạng kỹ thuật của chúng, Nhận thức và ứng xử thế nào trong trùng tu, tu bổ chúng.
Theo kiến trúc sư Lê Thành Vinh - nguyên Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích, cuốn Bảo tồn và tu bổ di tích kiến trúc gỗ vừa chiều sâu chuyên ngành vừa giàu tính ứng dụng. Dựa trên hệ thống tư liệu dày dặn và kinh nghiệm thực tiễn lâu năm của tác giả, cuốn sách không chỉ là tài liệu nghiên cứu mà còn có thể trở thành giáo trình giá trị cho sinh viên, người làm nghề và các nhà quản lý.
Nhà nghiên cứu lịch sử - Tiến sĩ Ngô Vương Anh cho rằng nên rút ra những điểm mấu chốt nhất của cuốn sách để làm giáo trình tập huấn cho những người thực hiện công việc trùng tu, đặc biệt ở địa phương. Theo ông, các di tích ở cấp địa phương rất nhiều và tất cả đều có cấu trúc gỗ nên rất cần những người trùng tu làm đúng.
Việc ra mắt đồng thời 2 tác phẩm của hai thế hệ trong cùng một gia tộc cho thấy sự tiếp nối trí tuệ bền bỉ và vai trò của tri thức trong việc gìn giữ lịch sử và di sản văn hóa. Một cuốn sách nhìn lại quá khứ để khơi dậy tinh thần công dân; một cuốn sách hướng tới hiện tại và tương lai, đặt nền tảng khoa học cho công tác bảo tồn. Cả hai cùng gặp nhau ở một điểm chung: trách nhiệm đối với văn hóa và vận mệnh dân tộc.
.svg){kind=icon}
