“Giáo dục là vũ khí tối thượng nhất, bạn có thể dùng để thay đổi thế giới”.
Mấy hôm trước nhiều tờ báo và cộng đồng mạng xã hội sôi động bởi “Lời xin lỗi dán trên kính xe ô tô”. Đó là lời xin lỗi của một em học sinh lớp 11 trường PTTH Trần Nguyễn Hãn (Hải Phòng).
Em viết “Do vô tình, cháu đâm vào gương ô tô. Cháu xin lỗi. Liên hệ với cháu qua số điện thoại…để cháu đền ạ. Do cháu không biết chủ ô tô là ai”.
Việc làm tưởng rất nhỏ của một học sinh trung học đã làm chúng ta suy nghĩ rất nhiều…
Tôi nhớ một lần ở Nhật, tại bến tầu điện ngầm đông đúc vô tình dẫm phải gót chân của một người đi trước, tôi chưa kịp xin lỗi, người bị tôi dẫm phải đã nói một câu bằng tiếng Nhật, tôi hỏi người bạn cùng đi là Akiba, cô bảo “Anh ấy nói xin lỗi”. “Sao lại thế? người nói lời xin lỗi phải là tôi chứ?”. Akiba cười “Người Nhật rất quý thời gian, Anh ấy nói xin lỗi để khỏi mất thì giờ…Với lại, hai từ xin lỗi và cảm ơn chúng tôi đã được học từ khi bắt đầu tập nói. Học ở trong gia đình và học ở nhà trường...”.
 |
| Lá thư nam sinh lớp 10 để lại trên kính xe |
Sau này, mỗi lần sang Nhật cùng đi với Akiba tôi đã học được nhiều điều, nhất là hai từ xin lỗi và cảm ơn.
Có lần tôi kể lại chuyện này với một người bạn cùng quê công tác trong nghành giáo dục là hiệu trưởng một trường phổ thông, tôi bảo với bạn tôi rằng sao trong trường học dạy nhiều thứ thế mà không dạy học sinh biết cách xin lỗi và cảm ơn. Anh bạn tôi bảo “ôi dào, vẽ chuyện, xin lỗi với chẳng cảm ơn”.
Nếu tôi nhớ không nhầm, khi tôi vào học lớp tiếng Anh, hai từ mà cô giáo người Anh dạy chúng tôi đầu tiên là CẢM ƠN (Thank you) và XIN LỖI (Sorry).
Cả khi con gái tôi học tiếng Pháp tại nhà, tôi cũng thấy cô giáo dạy và thường xuyên nhắc đi nhắc lại hai từ CẢM ƠN và XIN LỖI.
Có người bảo tôi rằng, người Việt Nam mình không quen khách sáo kiểu ấy.
Phải chăng cảm ơn, xin lỗi là khách sáo?
Một lần, tôi lái xe ô tô lên nhà vườn Sóc Sơn. Đến gần trạm thu vé, tôi cho xe chạy chậm lại, liền bị một chiếc xe đi sau tông vào đuôi xe tôi.
Bực quá, tôi vừa mở cửa xe thì người lái chiếc xe vừa đâm vào xe tôi đã vội chạy đến cúi đầu nói lời xin lỗi. Tự nhiên, cơn bực tức trong người tôi như vơi đi một nửa…
Từ đó tôi thấy rằng từ xin lỗi không là hình thức như có người đã nói, mà nó thực sự có tác động rất lớn đến ý thức con người. Nó có thể làm giảm đi cơn bực tức, cơn nóng giận, làm cho quan hệ giữa con người và con người xích lại gần nhau hơn và có khi còn hơn thế...
Chẳng phải trong ứng xử hàng ngày của người dân mà cả những người đứng đầu đất nước khi nói lời xin lỗi hay cảm ơn cũng có tác động không nhỏ đến đất nước mình.
Tôi bỗng nhớ lời của Khổng Tử “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” nghĩa là “Cái gì mình không muốn thì đừng làm cho người khác”.
Thiển nghĩ, ở đời, không ai muốn tự nhiên nổi đóa, tự nhiên nóng giận, tự nhiên trở nên hung bạo, tự nhiên muốn làm hại người khác.
Thế nhưng, thực tế có bao nhiêu chuyện dẫn đến chết người chỉ vì những chuyện không đâu.
Những vụ vô tình va quệt xe trên đường mà xảy ra cãi vã, dẫn đến thượng cẳng chân, hạ cẳng tay, thậm chí trả thù, chém nhau mà báo chí đã loan tin.
Nhìn lại các vụ án gần đây tất nhiên có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân trực tiếp, nguyên nhân đầu tiên là do thái độ ứng xử với nhau.
Ví dụ thảm sát cả gia đình ở Nghệ An là bắt đầu từ việc hái mấy cái lá chanh, dẫm lên mấy cây trồng trong rẫy nhà hàng xóm, rồi cãi nhau, thù hằn tích tụ…
Tên sát nhân Đặng Văn Hùng đã thảm sát cả gia đình ở Yên Bái khai,“chiều 12/8, từ nhà tôi lên lán tìm anh Long để nói chuyện tranh chấp nương rẫy. Sau đó tôi và anh Long đã cãi nhau…Tôi đã dùng chân đá cho anh Long mấy cái…”.
Chúng ta đã nói nhiều đến việc học sinh bây giờ học nhiều thứ quá mà vấn đề học làm người còn mỏng quá. Học làm người thì học cách ứng xử giữa con người và con người phải là điều đầu tiên, phải được đặt lên hàng đầu.
Lãnh tụ Nelson Mandela đã từng nói “Giáo dục là vũ khí tối thượng nhất, bạn có thể dùng để thay đổi thế giới”. Mà muốn thay đổi thế giới thì trước hết phải thay đổi con người, làm cho quan hệ giữa con người và con người trở nên tốt đẹp hơn.
Điều đầu tiên trong quan hệ giữa con người và con người là thái độ ứng xử, trong đó có thái độ ứng xử hàng ngày không thể thiếu vắng hai từ: Xin lỗi và cảm ơn.
Dương Kỳ Anh
.svg){kind=icon}
