Trước khi Nghị định số 45/2021/NĐ-CP ngày 31/3/2021 của Chính phủ về việc thành lập, tổ chức và hoạt động Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã (Nghị định số 45/2021/NĐ-CP) có hiệu lực thi hành, được sự quan tâm của Chính phủ, chính quyền địa phương, ngoài Quỹ hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ thành lập (Quỹ Trung ương), trên địa bàn cả nước có 50 tỉnh, thành phố đã thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã (Quỹ địa phương). Tuy nhiên, tổ chức hoạt động các Quỹ địa phương rất khác nhau do chưa có khung khổ pháp lý thống nhất.
Ngoài Quỹ Trung ương hiện nay có tổng vốn hoạt động là 1.000 tỷ đồng, tính đến 30/9/2023, tổng số vốn hoạt động của 50 Quỹ địa phương là: 2.596 tỷ đồng, vốn được ngân sách cấp 1.055 tỷ đồng, vốn bổ sung từ kết quả hoạt động và vốn khác 1.541 tỷ đồng. Ước đến hết 2023, Quỹ Trung ương đã ký hợp đồng cho vay 376 dự án tại 55 tỉnh, thành phố với tổng số tiền ký hợp đồng cho vay đạt 1.157 tỷ đồng, giải ngân với số tiền 1.067 tỷ đồng. Dư nợ cuối năm ước đạt 518 tỷ đồng. Ước đến hết 2023, các Quỹ địa phương đã cho vay tổng số tiền là 22.300 tỷ đồng, trong đó cho vay 11.500 lượt HTX; 2.200 lượt THT; 750.000 lượt thành viên hợp tác xã. Ước dư nợ đến hết năm 2023 đạt 2.050 tỷ đồng.
Nhìn chung hoạt động của các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX đã góp phần thúc đẩy quá trình thành lập mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực kinh tế tập thể; khuyến khích đầu tư đổi mới công nghệ, kỹ thuật, mở rộng sản xuất và tiêu thụ, liên kết với doanh nghiệp gắn với chuỗi giá trị thị trường trong và ngoài nước; tăng doanh thu, lợi nhuận, sức cạnh tranh, tạo việc làm cho hàng trăm ngàn lao động, góp phần chuyển dịch cơ cấu ngành nghề trong khu vực kinh tế tập thể và đảm bảo an sinh xã hội tại các địa phương. Nhiều HTX, thành viên HTX được vay vốn đã trở thành các HTX điển hình tiên tiến, hộ sản xuất kinh doanh giỏi, tạo sự lan tỏa. Các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX đã chú trọng gắn hoạt động hỗ trợ vốn với các chương trình, mục tiêu phát triển của Chính phủ và địa phương. Tuy nhiên, hoạt động của các Quỹ còn nhiều tồn tại, hạn chế, bất cập, chưa theo khung khổ pháp lý đồng bộ; cơ chế cho vay còn bó hẹp về phạm vi, đối tượng, phương thức; chưa huy động được các nguồn lực từ thị trường và liên kết hệ thống Quỹ. Để khắc phục các tồn tại, hạn chế, đảm bảo cơ sở pháp lý thống nhất, củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt động của các Quỹ, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 45/2021/NĐ-CP ngày 31/3/2021 về việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX.
Nghị định số 45/2021/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 15/5/2021, trong đó, tại khoản 5, Điều 58, quy định: “Đối với các Quỹ HTX đã thành lập và đang hoạt động trước thời điểm Nghị định này có hiệu lực: Tối đa trong vòng 3 năm kể từ ngày Nghị định này có hiệu lực, các Quỹ hợp tác xã phải rà soát, tổ chức sắp xếp lại”. Tuy nhiên đến nay, việc sắp xếp lại tổ chức hoạt động của các Quỹ đã thành lập và thành lập mới ở các tỉnh, thành phố chưa có Quỹ đang rất chậm. Trong 50 Quỹ đã thành lập, đến nay mới có 11 tỉnh, thành phố có Quyết định điều chỉnh Quyết định thành lập của UBND cấp tỉnh hoặc giải thể để thành lập Quỹ theo Nghị định số 45/2021/NĐ-CP. Còn 39 tỉnh, thành phố chưa tổ chức sắp xếp lại hoạt động của Quỹ theo quy định của Nghị định.
Tại hội nghị, nhiều địa phương kiến nghị giải pháp tháo gỡ khó khăn để việc sắp xếp lại Quỹ hỗ trợ phát triển HTX được thuận lợi như có hướng dẫn cụ thể trong việc sắp xếp lại mô hình hoạt động Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX theo Nghị định số 45/2021/NĐ-CP, thống nhất mô hình hoạt động từ Trung ương đến địa phương, giúp các Quỹ chia sẻ kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động Quỹ mang lại hiệu quả cao…
Trước những ý kiến từ địa phương, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân ghi nhận và tiếp thu. Bà Vân cũng khẳng định, Nghị định định 45/2021/NĐ-CP có ý nghĩa rất quan trọng cho sự phát triển, lớn mạnh và hiệu quả của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Vì vậy, các địa phương cần chủ động, quyết liệt trong các khâu để thành lập, tổ chức hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX; tham mưu cấp ủy, chính quyền bổ sung đủ vốn điều lệ cho quỹ hoạt động. Từ đó củng cố và nâng cao hiệu quả hoạt động, đảm bảo các quỹ phát triển lâu dài, bền vững, góp phần đổi mới phát triển kinh tế tập thể.
.svg){kind=icon}
