
Theo CNN, việc khai quật các di tích lịch sử đã mang lại những hiểu biết mới. Phân tích một mỏ đá chứa những bức tượng chưa hoàn thiện cho thấy người du mục Polynesia đã tạo ra những bức tượng đầu đá khổng lồ, được tìm thấy trên khắp đảo Phục sinh.
Trong khi đó, một dự án mới khám phá Pompeii đã phát hiện một cầu thang đá có thể tái tạo hình ảnh đường chân trời của thành phố La Mã cổ đại này trước khi vụ phun trào núi lửa xảy ra vào năm 79 sau Công nguyên và chôn vùi nó dưới một lớp tro dầy.
Sự kết hợp giữa phân tích vi thực vật và hình ảnh do máy bay không người lái (UAV) chụp đã giúp các nhà nghiên cứu đưa ra một giả thuyết mới về người đã tạo ra "dải lỗ" bí ẩn, gồm 5.200 lỗ rải rác trên dãy Andes của Perus.
Một số nghiên cứu đã đem tới nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời, chẳng hạn những cách thức sáng tạo mà các học giả dùng để xác định nguyên nhân cái chết của nhà văn Jane Austen như phân tích chính những gì bà viết khi không có tài liệu y tế.
Dưới đây là một số phát hiện đáng nhớ nhất trong năm 2025, giúp trả lời cho những bí ẩn lịch sử lâu đời:
Bí ẩn về xác ướp

Một vụ rò rỉ nước trong hầm mộ chứa thi hài của một giáo sĩ được không khí sấy khô, đã giúp hé lộ danh tính của một thi thể được bảo quản tốt bất thường trong một nhà thờ hẻo lánh của Áo từ những năm 1700.
Với làn da còn nguyên vẹn, xác ướp được cho thuộc về một giáo sĩ thế kỷ 18 đã làm dấy lên nhiều đồn đoán về khả năng chữa bệnh và thậm chí cả tin đồn bị đầu độc.
Việc tu sửa để khắc phục thiệt hại do rò rỉ nước gây ra đã dẫn tới việc di chuyển thi thể, tạo cơ hội cho các nhà nghiên cứu chụp cắt lớp vi tính (chụp CT), phân tích mẫu xương và mô, xác định niên đại bằng phương pháp carbon phóng xạ. Kết quả cho thấy hài cốt thuộc về ông Franz Xaver Sidler von Rosenegg, một quý tộc từng là tu sĩ rồi trở thành linh mục quản xứ tại St. Thomas Blasenstein.
Nhóm nghiên cứu không chỉ phát hiện ra phương pháp ướp xác chưa từng được ghi nhận trước đây là nguyên nhân dẫn tới tình trạng bị sấy khô của giáo sĩ, mà còn đề xuất một giả thuyết mới về cái chết của ông. Ngoài ra, họ cũng giải mã bí ẩn về một vật thể bằng thủy tinh được tìm thấy bên trong thi thể ông.
Con tàu từ hư không

Tàu Hjortspring, vốn được trưng bày tại Bảo tàng Quốc gia Đan Mạch ở Copenhagen, từ lâu đã là một con tàu có nguồn gốc bí ẩn.
Các nhà khảo cổ học lần đầu tiên khai quật được con tàu gỗ này từ một đầm lầy trên đảo Als của Đan Mạch vào những năm 1920, hơn 2.000 năm sau khi bị đắm. Con tàu chất đầy vũ khí ám chỉ đây có thể là phương tiện chở các chiến binh với ý định tấn công hòn đảo.
Cho tới giờ, vẫn chưa có manh mối nào về nguồn gốc con tàu hoặc những người từng có mặt trên đó.
Một phân tích mới về vật liệu của con tàu cho thấy nó đã di chuyển xa hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, đồng nghĩa vụ tấn công có thể đã được lên kế hoạch từ trước. Ngoài ra, một dấu vân tay người được tìm thấy trong cặn nhựa đường có thể cung cấp mối liên hệ trực tiếp với một trong những thành viên của thủy thủ đoàn.
Phó giáo sư Mikael Fauvelle, nhà nghiên cứu tại khoa khảo cổ học và lịch sử cổ đại tại Đại học Lund, Thụy Điển, đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu nói: "Vào thời điểm đó, ở khu vực đó, dấu vân tay rất hiếm gặp. Vì thế, việc tìm thấy một dấu vân tay trên một con tàu độc đáo như vậy là vô cùng đặc biệt".
Nhắc đến những con tàu lịch sử, một phân tích mới đây đã chỉ ra rằng tàu HMS Endurance của nhà thám hiểm vùng cực Ernest Shackleton không bị chìm vì bánh lái bị hỏng. Thay vào đó, tàu bị chìm vào năm 1915 do những điểm yếu về cấu trúc và ông Shackleton đã biết về những điểm yếu này trước khi theo đuổi giấc mơ khám phá vùng cực của mình.
Đội quân bất hạnh

Khi Napoleon Bonaparte xâm chiếm Nga vào năm 1812, hoàng đế Pháp đã dẫn đầu một đội quân hùng hậu với hơn nửa triệu người. 6 tháng sau, chỉ một phần binh lính của ông, khoảng vài chục nghìn người, trở về Pháp sau một cuộc rút lui bắt buộc.
Sự kết hợp của nạn đói, cái lạnh, dịch thương hàn và giao tranh, vốn được coi là những yếu tố dẫn tới cái chết của hàng trăm nghìn binh sĩ. Song, bằng chứng di truyền đã gợi ý những thủ phạm mới.
Nhà nghiên cứu Rémi Barbieri tại Đại học Tartu của Estonia cho hay, trước đây, giới khoa học nghĩ một căn bệnh truyền nhiễm đã tàn phá đội quân của Napoleon, nhưng các phát hiện mới cho thấy một mầm bệnh chưa từng được biết đến trước đây là Salmonella enterica và Borrelia recurrentis trong răng của những người lính tử trận. Vi khuẩn này lần lượt gây ra bệnh sốt phó thương hàn và sốt tái phát, có thể đã góp phần vào cái chết của các binh sĩ.



