Chuyện quý nghề, trọng nghề và làm nghề cho đến nơi, đến chốn ở nhiều nơi vẫn là câu chuyện không cũ, không mới, “bùng” lúc nào thôi.

Thừa thầy, thiếu thợ

Nói chuyện “thừa thầy, thiếu thợ” có lẽ ở quê tôi là tiêu biểu nhất. Đơn giản, cả vùng quê, từ đời này qua đời khác, nhà nhà một mực chăm lo chuyện học - đỗ - ông nọ, bà kia...

Mục tiêu phấn đấu là làm sao thoát cho được cảnh “con trâu đi trước, cái cày theo sau”. Việc ra đồng cấy lúa, vào rừng lấy củi, vắt đất nung gạch, làm nhà dựng cửa sinh ra là làm được, không học cũng làm được, cả làng đời này qua đời khác làm chán chê ra rồi, chả phải khuya sớm đèn sách làm gì…

Tôi còn nhớ, hồi HTX thủ công nghiệp mở lò gạch, lò vôi khai thác tiềm năng tại chỗ, cắt cử lao động nông nghiệp đùm cơm đi tham quan học hỏi, họp lên họp xuống  kết quả đốt ra gạch non méo cháy, vôi sống đen. Sau này phải thuê người tận ngoài Nam Hà, Thanh Hóa vào làm, mọi việc mới ổn.

Lớn lên, tôi về thành phố, lấy vợ làm nhà, hiểu hết chuyện thợ quê làm ăn thua xa cánh thợ Huế. Thợ mình chỉ thật thà xây trát, quét, chưa thể nói đến chuyện kỹ-mỹ thuật xa vời, như trát đá rửa hay cầu thang cong chẳng hạn. Ngay cả công trình lớn nhất thành phố lúc bấy giờ, nơi đẹp nhất cũng phải thuê thợ Huế, cho thợ nhà làm cùng và học hỏi, chịu xấu mà trưởng thành.

Rồi chiếc cầu bắc qua sông quê người người mơ ước nối đôi bờ. Vui lắm, chỉ có điều, phần hai bờ bắc – nam cạn dễ thi công do các đơn vị địa phương làm, còn ở giữa dòng nước chảy xiết, kỹ thuật phức tạp do đội cầu Thăng Long của Bộ GTVT đảm nhiệm.

Nói thế để thấy, “thừa thầy” ở đâu không biết, nhưng việc “thiếu thợ”, thiếu người khéo tay, tay nghề cao là chuyện rất rõ ràng, cụ thể. Việc khó, kỹ thuật cao chưa có nhiều người làm được. Việc nhà thấy rõ, việc huyện, việc tỉnh, việc thành lại càng rõ ràng hơn…

{keywords}

Nói chuyện “thừa thầy, thiếu thợ” có lẽ ở quê tôi là tiêu biểu nhất. Ảnh minh họa

Làm nghề cho ra nghề cũng thiếu

Người bạn cùng ra trường, cùng về quê nhận việc từng than thở với bạn bè, ý rằng, làm ở một cơ quan chuyên môn mà sếp không có nghề, chỉ “ba đường quyền” thì tốt nhất là… chuồn lẹ!

Toàn quốc tổ chức liên hoan nhân kỷ niệm nọ, sếp chỉ đạo làm “tác phẩm”, bỏ công, bỏ của, chọn người làm, hừng hực khí thế, hy vọng ngút trời. Đến khi chấm, ban giám khảo không thể xếp tác phẩm “để đời’ ấy vào thể loại nào, bèn xem là “chương trình chào mừng ”. Ngao ngán.

Thế nhưng điều đó chẳng ai lấy làm băn khoăn, day dứt về việc mình yếu kém chuyên môn, nghề nghiệp so với đồng nghiệp cả nước. Mọi việc vẫn cứ như cũ, liên hoan vẫn được đánh giá thành công tốt đẹp, các loại bằng, huy chương vẫn trao, nhận “mỏi tay” (như ai đó lỡ mồm rồi mắc vạ dở khóc dở mếu ấy).

Bạn tôi nói tiếp, sau kỳ dó, có những người vì tự ái nghề nghiệp mà ngày đêm học thầy, học bạn, học ngoài hỏi trong để vươn lên. Đến khi họ trưởng thành, có đủ điều kiện để giao trọng trách thì lần lượt những người đó được… điều động đi cơ quan khác.

Ở nơi cũ, lại là một sếp “ba đường quyền”, văn không ra văn, kịch không ra kịch, nhưng lúc nào cũng làu làu quy trình, quy tắc, báo cáo 6 tháng, cuối năm long lanh lóng lánh, không chê vào đâu được. Hình như đó cũng là một… nghề?

Mới đây ồn chuyện luân chuyển, quản lý nghề “trồng người” mà chưa học sư phạm, lại cũng được khẳng định đúng quy trình tuốt luốt. Người ta chê ông tổ chức, bà nội vụ nói năng loằng ngoằng, mà đâu có biết các vị ấy thực ra chỉ là người chấp hành. 

Chỉ biết rõ là, chuyện quý nghề, trọng nghề và làm nghề cho đến nơi, đến chốn ở nhiều nơi vẫn là câu chuyện không cũ, không mới, “bùng” lúc nào thôi. Có người để câu chuyện ồn ào lên (mà có thể đã và sẽ bất lợi cho bản thân như giảng viên ở Cần Thơ nọ hay ông trưởng phòng từ chối chức bí thư nọ…), người lặng lẽ tìm cách khắc phục như chuyện bạn tôi kể.

Tất cả là để được làm nghề, trau dồi nghề nghiệp, phát triển trưởng thành bằng chính nghề mình được đào tạo, đúng sở trường và nguyện vọng. Để phải là đốt đất ra gạch, nung đá ra vôi, văn ra văn, kịch ra kịch, vàng thật thì không thể đổi bằng vàng giả…

Châu Phú