Hiệp định EVFTA và Hiệp định UKVFTA là cơ hội rất lớn để đưa quế và các mặt hàng từ quế tiếp cận tới các đối tác thương mại mới do tác động từ cam kết ưu đãi về thuế xuất nhập khẩu và nhu cầu từ các thị trường mới.
Cơ quan quản lý “mở đường”, nhiều doanh nghiệp vẫn thờ ơ
Theo ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương, thời gian qua, Chính phủ cùng các bộ, ngành đã tích cực đàm phán các hiệp định thương mại tự do (FTA).
Để doanh nghiệp trong nước có thể hưởng lợi, cơ quan quản lý nhà nước cố gắng đàm phán được những FTA "đủ tốt". Sự "đủ tốt" này thể hiện qua hai khía cạnh: Một là thúc đẩy xuất khẩu, đưa ra các yêu cầu để có những cam kết thuận lợi nhất cho những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam, đồng thời thảo luận kỹ lưỡng về các chính sách bảo hộ của đối tác (như bảo hộ nông sản tại Thụy Sĩ) nhằm tạo dư địa xuất khẩu tối ưu. Hai là cân đối nhập khẩu, điều tiết giữa nhu cầu bảo hộ trong nước với yêu cầu thu hút nguồn nguyên liệu, công nghệ phù hợp để phát triển kinh tế.
Bên cạnh đàm phán, các cơ quan quản lý nhà nước cũng chú trọng xây dựng kế hoạch thực thi hiệu quả. Sau khi hiệp định được ký kết, các bộ, ngành sẽ phối hợp để hiện thực hóa bằng các hoạt động cụ thể: từ tuyên truyền, phổ biến kiến thức đến xây dựng thể chế và các chương trình hỗ trợ, đánh giá tác động sát với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp.
Có một thực tế không vui là, dù số lượng hoạt động tuyên truyền về FTA rất lớn (điển hình như với Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương - CPTPP, trung bình mỗi ngày có một hội nghị hoặc khóa tập huấn diễn ra trên cả nước), nhưng các doanh nghiệp còn khá thờ ơ.
“Có khóa đào tạo FTA chuyên sâu kéo dài 7 ngày, bao quát từ tiếp cận thị trường đến cắt giảm thuế và phát triển bền vững nhưng rất khó kiếm được doanh nghiệp tham gia. Mặt khác, doanh nghiệp thường chỉ cử cán bộ phòng/ban đi dự thay lãnh đạo. Trong khi đó, các thông tin chiến lược tại hội nghị cần sự quyết định nhanh chóng từ cấp lãnh đạo, cán bộ cấp dưới đôi khi chưa đủ kiến thức và kinh nghiệm để xử lý thông tin, dẫn đến sự lãng phí nguồn lực”, ông Khanh phản ánh.
Một khảo sát mới đây cho thấy, dù nhận thức về FTA có tăng, nhưng số doanh nghiệp thực sự hiểu rõ về hiệp định vẫn chưa đến 10%.
Doanh nghiệp cần chủ động định vị lại chiến lược
Để tận dụng FTA hiệu quả, ông Khanh khuyến nghị doanh nghiệp cần định vị lại chiến lược, đưa các thị trường mới (như EFTA) vào "rổ hàng hóa" của mình ngay từ bây giờ. Đồng thời cần khai thác tối đa các "tài sản" từ FTA sẵn có thay vì chỉ mải mê đi tìm những thị trường thuận lợi trước mắt.
“Thay vì chỉ tập trung vào các thị trường "quen thuộc" và đơn giản, doanh nghiệp cần can đảm chinh phục các thị trường có tiêu chuẩn cao hơn nhưng bền vững hơn. Hiện nhiều thị trường giá trị lớn, ưu đãi thuế cao, nhưng kim ngạch xuất khẩu của chúng ta vẫn còn rất khiêm tốn. Chẳng hạn, thị trường EU hơn 2.640 tỷ USD, chúng ta mới xuất khẩu được 50 tỷ USD; Vương quốc Anh cũng là thị trường rất lớn mà ta xuất khẩu chưa đến chục tỷ USD. Canada cũng tương tự”, ông Khanh mách nước.
Mặt khác, các doanh nghiệp cần kiến nghị hiệp hội ngành nghề nêu rõ nhu cầu hỗ trợ cụ thể với các bộ ngành, địa phương để có sự phối hợp hiệu quả nhất.
Một tin vui được Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên chia sẻ, đó là đề án xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA đang chuẩn bị được Bộ Công Thương trình Chính phủ.
“Chúng tôi đã lấy ý kiến các tỉnh thành, bộ, ngành, và 100% ủng hộ. Mọi người kỳ vọng hệ sinh thái này sẽ tạo sự kết nối vững chắc giữa cơ quan Nhà nước (cả Trung ương và địa phương) với doanh nghiệp, bao gồm cả các đơn vị ngoài chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị. Đây sẽ là cơ chế hỗ trợ thực chất, giúp doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các FTA trong tương lai”, ông Khanh cho hay.
Việc thực hiện có hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA), nhất là các FTA thế hệ mới, đã tạo ra cơ hội mở rộng, đa dạng hóa thị trường với mức ưu đãi cao.
Các FTAs đã tạo ra lợi thế cạnh tranh rất lớn cho các mặt hàng nông lâm thủy sản chiến lược và có thế mạnh nhờ cam kết cắt giảm thuế quan, đặc biệt đối với các sản phẩm chế biến.
.svg){kind=icon}
