Chia sẻ tại hội thảo Aptech talk chủ đề “Rỗng não AI: Hiện tượng - Hệ lụy - Giải pháp 3T” được tổ chức sáng 29/11, do Tập đoàn Aptech Ấn Độ tổ chức mới đây, ông Chu Tuấn Anh, Giám đốc Hệ thống đào tạo lập trình viên quốc tế Aptech đã chia sẻ về thực trạng đang diễn ra ngày càng rõ nét trong môi trường học tập và làm việc tại Việt Nam.
Đó là, nhiều người lái xe nhưng không nhớ nổi đường đi quen thuộc; nhân viên quảng cáo lúng túng khi phải viết một đoạn nội dung đơn giản; lập trình viên không thể tự mình viết vài dòng lệnh tìm kiếm cơ bản; thậm chí cuối ngày, không ít người không thể nhớ lại cách họ vừa giải quyết công việc.
Ông Chu Tuấn Anh cũng lưu ý thêm, hiện nay, thực trạng nêu trên không còn là những hiện tượng rời rạc mà đã trở thành một xu hướng đáng báo động. Giới chuyên môn gọi đây là “Suy giảm nhận thức do AI”, hay còn gọi ngắn gọn là “Rỗng não AI”; đồng thời chỉ rõ: “Nếu không kiểm soát, “rỗng não AI” sẽ để lại hệ lụy sâu rộng”.
Phân tích về những hệ lụy từ sự suy giảm nhận thức do AI, chuyên gia Chu Tuấn Anh cho hay, ở cấp độ cá nhân, nhiều người có nguy cơ mất việc trong 1 - 3 năm tới, rơi vào trạng thái trầm cảm, đánh mất sự tự tin, thậm chí khủng hoảng bản sắc.
Ở cấp độ quốc gia, hệ quả sẽ còn nặng nề hơn: Chất lượng lực lượng lao động suy giảm kéo theo năng suất lao động bị tụt hạng. Chỉ khoảng từ 3 - 5 năm nữa, Việt Nam có thể xuất hiện một thế hệ “biết dùng AI nhưng không biết làm gì”, điều này có thể dẫn đến nguy cơ đánh mất lợi thế cạnh tranh so với những quốc gia vẫn giữ được tư duy gốc.
Để ngăn chặn hiện tượng “Rỗng não AI”, ông Chu Tuấn Anh đề xuất áp dụng bộ giải pháp 3T có thể coi như “vaccine nhận thức” trong thời đại AI, đó là “Think first – Tool - Techback” được hiểu là hãy tự suy nghĩ, tự tìm lời giải ít nhất 3 phút trước khi hỏi AI. Đây là cách để kích hoạt lại vùng xử lý thông tin của não bộ.
“AI là công cụ hỗ trợ, không phải người thầy. Người dùng cần hiểu rõ ranh giới đó và có cách khai thác AI đúng mục đích. Sau khi học được điều gì từ AI, hãy giải thích lại bằng lời hoặc dạy lại cho người khác trong 2 phút. Cách này giúp “đánh thức” khả năng tư duy và ghi nhớ, đưa não trở về trạng thái hoạt động 100%”, ông Chu Tuấn Anh nêu quan điểm.
Mở rộng liên hệ đến đề xuất đưa AI vào chương trình giáo dục phổ thông, chuyên gia Chu Tuấn Anh có 3 lưu ý, đó là áp dụng triệt để 3T, không cho phép AI làm bài tập thay học sinh. Đưa vào chương trình môn Tư duy phản biện. Đặc biệt, các giáo viên cũng cần trực tiếp trải nghiệm quá trình từ “rỗng não” đến “3T” để hiểu rõ cơ chế và hướng dẫn học sinh đúng cách.
Trong trao đổi với phóng viên VietNamNet hồi giữa tháng 3/2025, ông Chu Tuấn Anh nhấn mạnh rằng với sự phát triển mạnh mẽ của AI tạo sinh, giáo dục toàn cầu, bao gồm Việt Nam đã thay đổi ở nhiều khía cạnh. Không chỉ hỗ trợ học tập mang tính cá nhân, AI còn hỗ trợ giảng viên, góp phần mang lại bình đẳng giáo dục, đồng thời còn làm thay đổi cách dạy và thi cử.
Tuy nhiên, ông Chu Tuấn Anh cũng thừa nhận rằng quan điểm người học quá phụ thuộc AI, làm kìm hãm sáng tạo cũng như tư duy phản biện là có cơ sở và đáng lo ngại. Bởi lẽ, nếu học sinh dùng AI làm bài tập, lấy lời giải, copy mà không tư duy, họ không phát huy sáng tạo. Internet trước đây khiến học sinh lười ghi nhớ; giờ AI tư duy hộ, nếu phụ thuộc, họ mất khả năng tư duy, phản biện, sáng tạo. Điều này không chỉ nguy hiểm với các các cá nhân mà cả với nền kinh tế nói chung.
“Dẫu vậy, những lợi ích từ AI lớn, chúng ta cần kiểm soát tiêu cực. Internet từng bị chê “chỉ biết copy”, nay khai thác thông tin là kỹ năng bắt buộc. Với AI, thay vì “phụ thuộc”, ta sẽ nói “sử dụng giỏi”. Ví dụ, lập trình viên tạo game nhờ AI thành công vì có kiến thức cơ bản, kinh nghiệm lập trình web, chiến lược tiếp thị, chứ không chỉ nhờ AI. AI là công cụ, con người quyết định kết quả. Cần nhận thức cả tích cực và tiêu cực, dùng AI hiệu quả, kết hợp giáo dục, hướng dẫn để tránh việc người học quá phụ thuộc vào AI”, ông Chu Tuấn Anh nêu quan điểm.
| Trong khuôn khổ hội thảo Aptech talk chủ đề “Rỗng não AI: Hiện tượng - Hệ lụy - Giải pháp 3T”, tập đoàn Aptech Ấn Độ đã công bố chương trình đào tạo lập trình viên quốc tế ứng dụng AI (ADSE - AI), Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới được Aptech Ấn Độ chọn triển khai chương trình đào tạo mới này. ADSE - AI là phiên bản nâng cấp toàn diện từ chương trình lập trình viên quốc tế ADSE, nội dung đã đào tạo hàng triệu sinh viên ngành lập trình trên tại Việt Nam và trên thế giới nhiều năm qua. Chương trình mới được xây dựng đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp công nghệ, cũng như sự phát triển nhanh chóng của AI hiện nay. |
.svg){kind=icon}
