Cam kết bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên trên không gian mạng là một nội dung quan trọng trong Công ước của Liên Hợp quốc về chống tội phạm mạng, vừa được mở ký vào trung tuần tháng 10 vừa qua. Ở cấp độ quốc gia, trong Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng cùng Chương trình quốc gia về bảo vệ, hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh và sáng tạo trên môi trường mạng, Việt Nam cũng đã khẳng định rõ quan điểm quyết liệt triển khai các giải pháp để bảo vệ trẻ em, thanh thiếu niên trước các nguy cơ, rủi ro trên mạng.
Trao đổi với phóng viên VietNamNet, Tiến sĩ Bùi Quốc Liêm, giảng viên ngành Truyền thông chuyên nghiệp, Đại học RMIT Việt Nam cho hay: Việc bảo đảm an toàn số cho nhóm yếu thế như trẻ em, thanh thiếu niên và người cao tuổi mang ý nghĩa chiến lược, không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là nền tảng của quản trị số bền vững.
Minh chứng cho nhận định của mình, chuyên gia Đại học RMIT Việt Nam nêu dẫn chứng: Một khảo sát năm 2024 của Cục Trẻ em - Bộ LĐTB&XH (nay là Cục Bà mẹ và trẻ em - Bộ Y tế) đã cho thấy 91% trẻ em có truy cập Internet, nhưng chỉ 10% trong số đó có kiến thức và kỹ năng sử dụng mạng an toàn. Khoảng cách lớn giữa mức độ sử dụng và năng lực tự bảo vệ khiến trẻ em dễ trở thành nạn nhân của bắt nạt trực tuyến, xâm hại tình dục qua mạng hay lừa đảo kỹ thuật số.
Đồng quan điểm, ông Ngô Tuấn Anh, Giám đốc Công ty cổ phần An ninh mạng SCS, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Bảo vệ trẻ em Việt Nam trên không gian mạng, nhấn mạnh: Các vụ lừa đảo, dụ dỗ nhắm vào trẻ em, thanh thiếu niên trên không gian mạng có nhiều diễn biến phức tạp và đang trở thành vấn đề nóng, được nhiều bậc phụ huynh rất quan tâm.
Hầu hết các vụ việc xuất phát từ tình trạng trẻ tiếp cận với Internet, các thiết bị điện tử hay mạng xã hội từ sớm nhưng lại không được trang bị đầy đủ nhận thức, kỹ năng để nhận diện các hành vi xâm hại, lừa đảo, dụ dỗ và bảo vệ mình an toàn trên không gian số.
“Với trẻ em, lừa đảo đôi khi không nhắm vào tiền bạc. Điều đáng lo hơn là việc kẻ xấu tìm cách lấy thông tin, chiếm được sự tin tưởng của các em, rồi từ đó dụ dỗ, ép buộc trẻ chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh/video riêng tư hoặc thực hiện các hành vi mang tính xâm hại, thậm chí là dụ dỗ, lừa đảo để bắt cóc. Do đó, việc đảm bảo an toàn trên môi trường số cũng có vai trò rất quan trọng không kém ngoài đời thực”, ông Ngô Tuấn Anh phân tích.
Bàn về giải pháp, Tiến sĩ Bùi Quốc Liêm cho rằng: Để bảo vệ nhóm yếu thế, trong đó có trẻ em và thanh thiếu niên, Việt Nam cần triển khai khung giải pháp đa tầng gồm 3 hướng chính. Đó là, hoàn thiện pháp lý, áp dụng nguyên tắc “thiết kế phù hợp lứa tuổi” và buộc các nền tảng số tăng trách nhiệm bảo vệ người dùng nhỏ tuổi; phát triển công nghệ bảo vệ chủ động, như xác minh độ tuổi, kiểm soát nội dung, và tích hợp hotline 111 - Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em, ngay trên các nền tảng trực tuyến; đẩy mạnh giáo dục kỹ năng số cộng đồng, giúp trẻ em biết báo cáo, và phụ huynh đồng hành hiệu quả.
Theo chuyên gia Ngô Tuấn Anh, bảo vệ trẻ em trên không gian mạng không phải là câu chuyện của riêng cá nhân hay một tổ chức đơn lẻ mà đòi hỏi sự kết hợp của gia đình - nhà trường và cả xã hội. Đồng thời, cũng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều giải pháp Chính sách - Giáo dục nâng cao nhận thức kỹ năng - Công nghệ - Sự đồng hành.
Cụ thể, theo ông Ngô Tuấn Anh, trước hết cần bắt đầu từ việc xây dựng một "bộ lọc" vững chắc thông qua việc đào tạo kỹ năng số cho cả trẻ em và phụ huynh. Trẻ em cần được học cách nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn, biết cách hành xử có trách nhiệm, văn minh trên mạng và quan trọng nhất là biết tìm kiếm hỗ trợ từ người lớn khi gặp vấn đề.
Phụ huynh cần được trang bị kiến thức để đồng hành cùng con. Phụ huynh nên chủ động trò chuyện với con về việc phân biệt thông tin tốt/xấu, tin giả…; hướng dẫn con không nên chia sẻ dữ liệu cá nhân, cùng thống nhất với con để xây dựng một quy tắc chung về thời gian sử dụng Internet và nội dung được truy cập, qua đó thiết lập một môi trường số an toàn ngay tại nhà.
Các giải pháp công nghệ đóng vai trò là “tấm khiên” bảo vệ chủ động đi cùng trẻ em trong mọi hoạt động trực tuyến. Cha mẹ cần trang bị các giải pháp công nghệ để giám sát, quản lý thời gian sử dụng thiết bị và chặn lọc các nội dung không phù hợp với độ tuổi.
Cuối cùng, chúng ta cần tăng cường sự phối hợp liên ngành và thực thi nghiêm minh các quy định pháp luật. Các chính sách và quy định về bảo vệ trẻ em trên mạng hiện đã có, nhưng chúng ta cần sự phối hợp thường xuyên và chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, tổ chức xã hội và doanh nghiệp để hướng dẫn, giám sát thực thi và xử lý vi phạm kịp thời.
Hơn thế nữa, các nền tảng trực tuyến đang hoạt động tại Việt Nam cũng cần được yêu cầu tuân thủ nghiêm các quy định bảo vệ trẻ em của Việt Nam. "Chỉ khi có sự đồng lòng, kiên quyết từ các bên, chúng ta mới có thể tạo ra một không gian mạng thực sự an toàn cho thế hệ tương lai”, chuyên gia Ngô Tuấn Anh nêu quan điểm.
.svg){kind=icon}
