Bộ trưởng Tài chính cho biết, việc sửa đổi luật nhằm góp phần khắc phục hậu quả bão lũ, sớm khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp, tháo gỡ "điểm nghẽn" trong hoàn thuế VAT.

Về cơ sở thực tiễn, tờ trình nêu rõ tháng 11/2024, Quốc hội đã ban hành Luật Thuế Giá trị gia tăng có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Qua triển khai thực hiện, các hiệp hội và doanh nghiệp đã phản ánh vướng mắc về chính sách thuế VAT đối với lĩnh vực nông nghiệp, thức ăn chăn nuôi và điều kiện hoàn thuế. Các doanh nghiệp nêu họ phải trả thuế VAT 5% đầu vào đối với hàng hóa là các sản phẩm nông nghiệp mua bán ở khâu thương mại.

z61_0869.jpg
Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình. Ảnh: Quốc hội

Số thuế VAT thu rồi lại hoàn thuế cho những mặt hàng mà phần lớn sản lượng sản xuất ra được dành để xuất khẩu (như cá da trơn, hồ tiêu, cà phê…) dẫn đến lãng phí thời gian và đọng vốn của doanh nghiệp trong khi các tổ chức tín dụng không giải ngân phần thuế này khi cấp vốn lưu động, gây áp lực tài chính và giảm hiệu quả kinh doanh.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng, quy định pháp luật hiện hành đã dẫn đến sự phân biệt đối xử giữa nông sản, thủy sản sản xuất trong nước và nông sản, thủy sản nhập khẩu do nông sản, thủy sản nhập khẩu không chịu thuế VAT khi nhập khẩu vào Việt Nam.

Ngoài ra, do thức ăn chăn nuôi thuộc đối tượng không chịu thuế nên không được khấu trừ, không được hoàn thuế VAT đầu vào, dẫn đến việc doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi bị tăng chi phí, tăng giá bán, qua đó sẽ ảnh hưởng đến người chăn nuôi. Bên cạnh đó, quy định này chưa bảo đảm công bằng và có thể làm giảm khả năng cạnh tranh với sản phẩm thức ăn chăn nuôi nhập khẩu do thức ăn này không chịu thuế VAT.

Theo quy định hiện hành, người mua chỉ được hoàn thuế khi người bán đã kê khai, nộp thuế. Do đó, các doanh nghiệp khi xuất khẩu được hoàn thuế VAT đầu vào, nhưng lại bị chậm do phải chờ xác định người bán hàng cho mình đã kê khai, nộp thuế.

Không tính thuế sản phẩm cây trồng, chăn nuôi chưa chế biến

Chính phủ đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 1 điều 5 luật hiện hành (về đối tượng không chịu thuế): "Sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường của tổ chức, cá nhân tự sản xuất, đánh bắt bán ra và ở khâu nhập khẩu; doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã mua sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã khác không phải tính thuế VAT theo quy định của Bộ trưởng Tài chính".

W-thuy san (91).jpg
Một xưởng sơ chế thủy sản. Ảnh: Hoàng Hà

Chính phủ cũng đề xuất bổ sung quy định về khấu trừ thuế theo hướng thuế VAT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ không phải tính thuế VAT được khấu trừ toàn bộ.

Chính phủ cho rằng đề xuất nêu trên không tác động đến số thu ngân sách nhà nước, giúp giảm thủ tục tính và kê khai, nộp, khấu trừ thuế; vẫn bảo đảm nguyên tắc của thuế VAT là thuế VAT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế VAT được khấu trừ toàn bộ, các sản phẩm này khi bán cho người tiêu dùng cuối cùng vẫn thuộc đối tượng chịu thuế VAT 5%.

Theo tờ trình của Chính phủ, quy định này góp phần hỗ trợ hoạt động xuất khẩu nông, lâm, thủy, hải sản khi doanh nghiệp không phải ứng trước tiền để nộp thuế rồi lại làm thủ tục hoàn thuế, đồng thời góp phần đơn giản hóa thủ tục, tránh lãng phí thời gian và chi phí cơ hội của doanh nghiệp, giảm gian lận trong mua bán hóa đơn cũng như hoàn thuế VAT.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đề nghị lược bỏ nội dung sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, dược liệu áp dụng thuế VAT theo mức thuế suất quy định cho sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản.