Cách đây hơn 4 năm, chị Lâm Thị Duyên - người dân tộc Tày tại xã Bản Liền (Bắc Hà, Lào Cai) vẫn còn gắn bó với cây ngô trên rẫy. Vào vụ thu hoạch năm được năm mất, cuộc sống bấp bênh, cái ăn không đủ. Kể từ khi được vận động tham gia vào HTX Nông nghiệp hữu cơ Bắc Hà, chị đã chuyển từ trồng ngô sang chè hữu cơ. Cuộc sống của gia đình chị cũng dần thay đổi.
Chè trồng chỉ 2 năm cho thu hoạch. Gia đình chị có 2ha, mỗi vụ thu hái chè tươi bán cho HTX được 15-20 triệu đồng. Ngoài ra, chị còn làm việc tại xưởng sản xuất chè nên có thêm khoản thu nhập đều đặn 4 triệu đồng/tháng.
Loay hoay bên gùi chè chuẩn bị cân bán cho HTX nông nghiệp hữu cơ Bắc Hà, ông Lâm A Tương 82 tuổi chia sẻ, gia đình ông có 4 ha chè Shan. Trước đây, chè thu hái chỉ bán được vài nghìn đồng 1kg. Kể từ khi là thành viên của HTX, ông bán chè búp tươi với giá 18.000-20.000 đồng/kg, cao gấp 4 lần.
Vào vụ, mỗi ngày ông Tương thu hái 20–30 kg búp chè tươi. Số chè này được HTX bao mua hết với giá cao. Bởi đây đều là chè hữu cơ, được trồng và chắm sóc theo đúng quy trình HTX hướng dẫn.
“Vụ này ước tính gia đình tôi thu về 30–40 triệu đồng”, ông nhẩm tính.
Anh Phạm Quang Thận - Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ Bắc Hà, cho biết, từ năm 2004, khi sản xuất nông nghiệp hữu cơ còn ít được nhắc tới thì sản phẩm chè hữu cơ Bản Liền (huyện Bắc Hà, Lào Cai) đã xuất khẩu được sang thị trường EU.
Nhiều năm qua, HTX liên tục vận động người nông dân chuyển sang mô hình trồng chè hữu cơ, mở rộng liên kết sản xuất để tạo thành vùng sản xuất hàng hoá quy mô lớn.
“HTX chúng tôi phải tổ chức tập huấn thường xuyên về sản xuất nông nghiệp hữu cơ, thông tin rõ về 25 tiêu chuẩn sản phẩm hữu cơ. Sản phẩm chè Bản Liền được canh tác tự nhiên, không sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật”, ông Thận nói.
Ngoài ra, các hộ trồng chè đều có mã số, sổ sách ghi chép nhật ký chăm sóc. HTX áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc từ khâu trồng, hái, chế biến nên khách hàng quốc tế tin tưởng tiêu dùng sản phẩm.
Theo ông Thận, 95% sản lượng chè được xuất khẩu đến thị trường 40 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, mỗi năm HTX xuất khẩu khoảng 200 tấn chè hữu cơ đã qua chế biến sang thị trường EU. Đến nay, EU cũng là thị trường xuất khẩu chính của các sản phẩm chè mà HTX sản xuất.
Thời điểm này, đã có trên 420 ha chè hữu cơ được HTX thực hiện liên kết với chính người dân địa phương. Trung bình 1ha chè giúp người nông dân thu lãi 80-100 triệu đồng/năm sau khi trừ các khoản chi phí, cao hơn nhiều lần so với các cây trồng truyền thống khác.
Để phát huy lợi thế vùng, đồng thời thực hiện Nghị quyết số 10 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai về “Chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa tỉnh Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”, huyện Bắc Hà đã chú trọng thực hiện mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế từ cây chè Shan tuyết gắn với liên kết sản xuất tạo thành chuỗi giá trị.
Nhận định Bắc Hà có nguồn chè Shan tuyết dồi dào, chị Sải Thị Bích Huế - Giám đốc HTX Quang Tôm (xã Tà Chải, Bắc Hà), cho biết, HTX đã xây dựng sản phẩm OCOP để bảo tồn, phát huy giá trị của sản phẩm, giúp đời sống đồng bào được nâng cao.
Theo đó, HTX Quang Tôm liên kết với các hộ dân có chè, nhất là ở vùng chè Shan tuyết cổ thụ xã Tả Củ Tỷ (Bắc Hà). Sau đó, hướng dẫn họ chăm sóc, thu hái đúng kỹ thuật. Toàn bộ các khâu từ trồng, chăm sóc, thu hoạch đến chế biến của HTX đều theo tiêu chuẩn hữu cơ, đảm bảo nguyên tắc không sử dụng thuốc BVTV, phân hóa học và không pha tạp. Sản phẩm chè tươi sẽ được HTX thu mua về chế biến.
Hiện, sản phẩm chè của HTX đạt OCOP 3 sao. Trong đó, hồng trà, bạch trà và chè đen được người tiêu dùng Hà Nội, TP.HCM, TP Lào Cai ưa chuộng.
Với các mô hình liên kết sản xuất của các HTX, huyện Bắc Hà đã hình thành được vùng sản xuất chè Shan tuyết hữu cơ lên tới 700ha. Vùng sản xuất chè hữu cơ này tạo việc làm và thu nhập thường xuyên cho trên 300 hộ dân với hơn 1.500 người.
Năm ngoái, sản lượng búp tươi thu hái đạt khoảng 3.700 tấn, cho thu nhập đạt trên 63,5 tỷ đồng. Các rừng chè triệu USD xuất hiện, đã và đang khẳng định là cây chủ lực giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế góp phần nâng cao đời sống đồng bào dân tộc huyện vùng cao Bắc Hà.
Dự kiến, vùng chè Shan tuyết hữu cơ của Bắc Hà sẽ được mở rộng 1.500 ha vào năm 2025. Bên cạnh đó, vùng chè sẽ kết nối với với các địa danh nổi tiếng để làm du lịch trải nghiệm nông nghiệp.
.svg){kind=icon}
