- Tăng cường cả tích hợp và phân hóa trong quá trình dạy học được Bộ GD-ĐT xem là giải pháp để nâng cao hiệu quả giáo dục trong giai đoạn tới.

Với đề xuất phương án tích hợp và phân hóa trong chương trình giáo dục phổ thông của Việt Nam sau năm 2015, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cho rằng việc này phù hợp với quy luật nhận thức của loài người và quy luật phát triển của khoa học.

Bên cạnh đó, thống nhất dạy học tích hợp và phân hóa còn để đáp ứng yêu cầu và giải quyết các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống, đòi hỏi học sinh phải rèn luyện năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và những hiểu biết một cách linh hoạt…

Dạy học tích hợp: Xuất hiện hai môn học mới

Theo dự kiến của Bộ GD-ĐT, ở tiểu học sẽ tăng cường tích hợp trong nội bộ môn học Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên và Xã hội (các lớp 1, 2, 3) và lồng ghép các vấn đề như môi trường, biến đổi khí hậu, kĩ năng sống, dân số, sức khỏe sinh sản… vào các môn học và hoạt động giáo dục.

{keywords}
Ảnh Lê Anh Dũng

Lớp 4 và lớp 5, thực hiện điều chỉnh và hình thành 2 môn Khoa học và Công nghệ (chủ yếu dựa trên cơ sở môn học này ở lớp 4, 5 của chương trình hiện hành); môn Tìm hiểu xã hội (chủ yếu dựa trên cơ sở môn Lịch sử và Địa lý các lớp 4, 5 của chương trình hiện hành và thêm một số vấn đề xã hội).

Bậc THCS tăng cường tích hợp trong nội bộ môn học Toán, Ngữ Văn, Ngoại ngữ, Công nghệ, Giáo dục công dân… và lồng ghép các vấn đề như môi trường, biến đổi khí hậu, kĩ năng sống, dân số, sức khỏe sinh sản… vào các môn học và hoạt động giáo dục. Đồng thời, xây dựng 2 môn học mới là Khoa học tự nhiên (trên cơ sở các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học hiện hành) và Khoa học xã hội (trên cơ sở các môn Lịch sử, Địa lý hiện hành và một số vấn đề xã hội).

Ở THPT tiếp tục tích hợp một số nội dung chưa thành môn học nhưng cần thiết giáo dục cho học sinh vào các môn học và hoạt động như đã làm trong chương trình hiện hành.

Phân hóa mạnh từ lớp 11

Việc dạy học phân hóa được cho rằng sẽ đáp ứng và phát huy được nguyện vọng, sở trường và phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của các cá nhân khác nhau. Theo phương án dạy học phân hóa của Bộ GD-ĐT, ở tiểu học và THCS, ngoài những môn học bắt buộc, học sinh sẽ được chọn thêm các chủ đề, hoạt động giáo dục khác phù hợp năng lực, sở thích, nhu cầu của mình.

Sau THCS, học sinh sẽ phân luồng, học ở trường THPT hoặc các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Ở THPT sẽ tổ chức dạy học phân hóa theo hướng tự chọn.

Có thể, lớp 10, tổ chức bước đầu định hướng nghề cho học sinh; học sinh sẽ học 7 – 10 môn bắt buộc. Còn lại là các môn học và hoạt động giáo dục tự chọn nhằm giúp học sinh có nhận thức thấu đáo hơn các lĩnh vực kiến thức khác nhau, làm cơ sở cho việc định hướng sau này.

Lớp 11 và 12 là giai đoạn thực hiện phân hóa mạnh và hướng nghiệp cao. Học sinh học ít môn, trong đó một số môn bắt buộc và một số môn tự chọn. Dự kiến có 3 môn bắt buộc (Tiếng Việt, Toán và Ngoại ngữ). Đồng thời, học sinh được chọn 3 môn/chủ đề trong danh mục các môn/ chủ đề tự chọn (như Vật lý, hóa, sinh, lịch sử, địa lý, công nghệ, khoa học về máy tính, kinh doanh, ngoại ngữ 2, nghệ thuật, hướng nghiệp…)

Khó khăn ở kinh nghiệm quản lý

Đánh giá tính khả thi của phương án đề xuất, lãnh đạo Bộ GD-ĐT cho rằng, dạy học tích hợp không gây xáo trộn về số lượng và cơ cấu giáo viên, không đòi hỏi phải tăng cường quá nhiều về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học.

Dạy học phân hóa là thay đổi căn bản ở THPT, bỏ hình thức phân ban, chuyển sang dạy học tự chọn. Lớp 11 và 12 học rất ít môn bắt buộc vì thế có thời gian tập trung cho các môn học tự chọn.

Các trường có thể chủ động lựa chọn các nghề ở địa phương, chủ động cùng các doanh nghiệp, nhà máy, công ty địa phương liên kết về dạy các nghề này, phục vụ công tác dạy nghề, hướng nghiệp của trường. Học sinh sẽ được học các môn hoặc các chủ đề tự chọn phụ thuộc vào khả năng đáp ứng tăng dần của các nhà trường hoặc được giới thiệu đến học ở các trường, các doanh nghiệp, nhà máy…

Tuy nhiên, do chưa kịp chuẩn bị nội dung môn học tự chọn mới, nên thời gian đầu các môn tự chọn chủ yếu là các môn học cũ, có thêm một số môn mới như kinh doanh, nghệ thuật… Sau đó tích cực chuẩn bị các môn học mới, cứ sau vài năm có thể tăng thêm một số môn tự chọn.

Mặt khác, kinh nghiệm quản lý cách dạy và học này chưa nhiều, đặc biệt là quản lý nhà trường. Do vậy cần thiết phải bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý. Cần tổ chức thí điểm dạy học tự chọn. Trong triển khai đại trà, vài năm đầu cần cho phép các trường tự nguyện và có đầy đủ các điều kiện đăng ký tham gia dạy học tự chọn. sau đó mô hình này sẽ mở rộng dần.

  • Hạnh Ngân