Dù các dấu hiệu để nhận diện đối tượng khách hàng có nguy cơ rửa tiền, cần được giám sát đặc biệt đã có trong luật nhưng trên thực tế, số vụ việc phát hiện được nhờ luật này chưa đáng kể.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đồng ý cho phép Chính phủ ban hành nghị định về kinh doanh đặt cược. Cho cá cược hợp pháp là cần thiết để hạn chế cá độ bất hợp pháp. Nhưng một trong những mục tiêu mà Bộ Tài chính hướng tới là "chắc chắn sẽ triệt tiêu môi trường tồn tại của hoạt động rửa tiền" là chưa có cơ sở.

"Các loại hình trò chơi giải trí có thưởng là môi trường thuận lợi cho nạn rửa tiền, đặc biệt đối với hoạt động bất hợp pháp. Các tổ chức tội phạm luôn tìm cách khống chế thị trường ngầm, trong đó có đặt cược để "làm sạch" đồng tiền phi pháp", báo cáo đánh giá tác động dự thảo nghị định của Chính phủ về kinh doanh đặt cược nhấn mạnh ý này. Và từ đó đề xuất hợp pháp hóa hoạt động đặt cược để "có thể kiểm soát chặt chẽ hoạt động tài chính doanh nghiệp, chắc chắn đảm bảo triệt tiêu môi trường tồn tại của hoạt động rửa tiền".

Liệu những mục tiêu mà Bộ Tài chính nhắm tới khi cho phép hoạt động đặt cược có khả thi khi mà thị trường cá cược ở Việt Nam đã đi trước sự chuẩn bị của các cơ quan quản lý từ nhiều năm nay.

Trong phiên thảo luận tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội cuối tuần trước, dù ủy ban chấp thuận chủ trương này, song vấn đề mà Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng và các chủ nhiệm ủy ban của Quốc hội băn khoăn nhiều nhất là sẽ phải làm gì để hạn chế việc "rửa tiền" qua kênh cá cược và quy định chuyển tiền (thắng cá độ) ra nước ngoài ra sao.

Khi ban hành các luật có liên quan như Luật Phòng chống rửa tiền và Pháp lệnh Ngoại hối, cá cược hợp pháp chưa được bàn đến. Do vậy phải xử lý thế nào để nội dung của nghị định về kinh doanh cá cược phù hợp với các văn bản pháp luật có giá trị cao hơn là vấn đề mà Chính phủ phải giải quyết.

Dù các dấu hiệu để nhận diện đối tượng khách hàng có nguy cơ rửa tiền, cần được giám sát đặc biệt đã có trong luật nhưng trên thực tế, số vụ việc phát hiện được nhờ luật này chưa đáng kể.

Thực ra trong dự thảo nghị định, việc cho phép đặt cược làm sao để không bị các đối tượng tham gia "mượn cớ" thắng cá cược để hợp thức hóa những nguồn tiền đen có được đề cập đến. Ví dụ: trong các hành vi bị nghiêm cấm, có việc không cho phép sử dụng hoạt động kinh doanh đặt cược để thực hiện các hình thức rửa tiền. Nhưng cụ thể các "hoạt động kinh doanh đặt cược" như thế nào bị coi là rửa tiền lại chưa được đề cập.

{keywords}

Để lần tìm nguồn gốc hoạt động rửa tiền từ cá cược bóng đá thật không dễ. Ảnh minh họa

Vậy trong Luật Phòng chống rửa tiền có quy định dấu hiệu nhận biết các hình thức rửa tiền có nguồn gốc từ kinh doanh đặt cược không? Chắc chắn là không bởi luật này được ban hành cách đây một năm, trước khi dự thảo nghị định đặt cược ra đời.

Hơn nữa, dù các dấu hiệu để nhận diện đối tượng khách hàng có nguy cơ rửa tiền, cần được giám sát đặc biệt đã có trong luật nhưng trên thực tế, số vụ việc phát hiện được nhờ luật này chưa đáng kể. Vì vậy, càng khó hy vọng nhận biết được đối tượng và cách thức rửa tiền qua hoạt động kinh doanh đặt cược, khi mà thị trường ngầm phát triển rất mạnh và không mấy khi chọn kênh ngân hàng để thực hiện hoạt động rửa tiền. Thậm chí có qua ngân hàng đi chăng nữa, số tiền bất hợp pháp thu được từ hoạt động kinh doanh đặt cược cũng đã được chuyển hóa qua các kênh bất động sản, bảo hiểm, chứng khoán... Do vậy để lần tìm nguồn gốc hoạt động rửa tiền từ cá cược bóng đá thật không dễ.

Cái khó nữa là dự thảo nghị định vừa muốn tạo thuận lợi cho người chơi, vừa muốn quản lý chặt nên lúng túng. Quy định vừa cho phép người chơi (người nước ngoài, Việt kiều) được phép chuyển tiền thưởng ra nước ngoài theo quy định của Pháp lệnh Ngoại hối, lại vừa yêu cầu các tổ chức tín dụng qua Ngân hàng Nhà nước thực hiện các biện pháp nhằm ngăn chặn việc thanh toán, chuyển tiền ra nước ngoài với mục đích sử dụng cho việc tham gia đặt cược thể thao ở nước ngoài. Thực tế, chỉ cần nguồn tiền đủ điều kiện được chuyển đi một cách hợp pháp, việc người chơi (trúng thưởng) sử dụng tiếp theo khoản tiền này như thế nào thì Ngân hàng Nhà nước hay các cơ quan quản lý ở Việt Nam không cách gì ngăn chặn được. Do vậy, quy định của dự thảo là không khả thi.

Khi được mời góp ý về dự thảo này, Bộ Công an - đơn vị có liên quan nhiều nhất đến hoạt động đặt cược - cho rằng hoạt động đặt cược (thực chất là đánh bạc, gá bạc) đang diễn ra hết sức phức tạp. Do vậy, cho phép đặt cược dù ở mức độ nào cũng dễ hiểu là Nhà nước đã hợp pháp hóa hoạt động đánh bạc, gá bạc trái phép hiện nay. Khi đó, hoạt động đánh bạc, gá bạc dưới mọi hình thức (được phép hay trái phép) sẽ phát triển tràn lan, khó kiểm soát. Bộ này cũng đánh giá dự thảo nghị định "chưa có cơ sở pháp lý vững chắc để ban hành" mà cần tiếp tục chỉnh lại theo hướng chặt chẽ hơn, tránh những vùng "tranh tối, tranh sáng".

Có lẽ ranh giới mong manh giữa các hoạt động được phép và không được phép trong hoạt động kinh doanh cá cược cần có thêm thời gian để làm rõ và chỉnh sửa cho phù hợp hơn với thực tế cuộc sống.

Theo Lan Nhi/ TBKTSG