Bức tranh giao thông đang 'xám' thế nào?

- Những năm gần đây, ở nước ta tai nạn giao thông (TNGT) đang thực sự là một vấn đề nhức nhối lớn trong đời sống xã hội. Tính quân bình cứ một ngày cả nước có khoảng trên 30 người chết và cũng khoảng chừng ấy người bị tai nạn, trong số đó không ít người thành tàn tật suốt cả cuộc đời.

Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, các cơ quan chức năng của Nhà nước đã vào cuộc. Nhiều giải pháp về phòng chống ùn tắc, tai nạn đã được áp dụng như: thay đổi giờ làm việc, giờ học ở đô thị; phân luồng giao thông, dọn dẹp vỉa hè, mở rộng lòng đường, tầm nhìn...

Thế nhưng, mỗi khi thực hiện một giải pháp, ta lại thường thấy đâu đó kêu ca, kể cả phản ứng là không phù hợp, là thiếu cân nhắc thực tế... Phản ứng là ý thức, là hiện tượng bình thường bởi trong các giải pháp đang áp dụng cũng có chỗ đúng, chỗ sai.

Các đô thị lớn không còn xa lạ với tình trạng giao thông ùn tắc như này (Ảnh: VietNamNet).

Song, có một điều phổ biến, thật sự nhức nhối, dễ thấy mà đang rất khó sửa đó là ý thức về trật tự, giữ gìn an toàn của nhiều người tham gia giao thông hiện tại còn quá kém.

Xin được nêu một số dẫn chứng:

Hiện nay, phần lớn ở các đô thị mật độ ô tô, xe máy ngày càng tăng, lại có xu hướng sử dụng nhiều xe phân khối lớn. Lái xe (nhiều người không có bằng lái, hoặc có bằng ở dạng nhờ thi hộ, mua bán, nên thiếu hiểu biết về luật lệ giao thông) thường phóng nhanh vượt ẩu, coi đường đi như của riêng mình.

Ra đường ta gặp không ít trường hợp người tham gia giao thông thiếu kiềm chế, dù chỉ là va chạm nhỏ đã lập tức giở thói côn đồ, gây gổ đánh nhau giữa đường, chưa kể có kẻ còn chủ tâm “đánh hôi” hoặc cài bẫy “ăn vạ”.

Nhiều người đi lại thiếu trật tự, chen lấn, lạng lách, đánh võng dành đường, đầu không đội mũ bảo hiểm, đèo nhau “kẹp 2 kẹp 3”... phổ biến ở lứa tuổi thanh niên.

Có người vừa lái xe (kể cả ô tô và xe máy) vừa nghe điện thoại, thậm chí nói năng ồn ào, thô lỗ. Đặc biệt có khá nhiều ô tô, xe máy giành đường nhau, sử dụng còi với âm lượng lớn bất chấp cả trong nội đô, giờ nghỉ.

Ở các tuyến đường gần cổng trường học, vào giờ cao điểm thường có nhiều ô tô của phụ huynh đưa đón con cháu, họ vô tư nổ máy, ngồi xe choán đường gây ách tắc giao thông.

Có những trường hợp bất chấp tín hiệu đèn đỏ, người sử dụng ô tô, xe máy vẫn cứ phóng bừa, vượt ẩu, thậm chí gây tai nạn rồi bỏ trốn. Phần lớn các xe ca trên đường đều là các lái xe trẻ, thường chạy vượt tốc độ, tranh giành khách quyết liệt. Khi bị các trạm kiểm soát giao thông xử lí, thì họ tìm mọi cách để “làm luật”, tạo nên tiêu cực, bức xúc trong dư luận...

Ngày nay ra khỏi nhà là có thể gặp tai nạn bất cứ lúc nào. Hình như có nhiều người tham gia giao thông đang tách biệt với mọi thông tin, nhận thức về văn hóa giao thông, trơ lì với nỗi đau của cộng đồng; lo tất bật mưu sinh, hoặc sống buông thả, bởi thế nên bất cẩn trong đi lại?

Tại sao chúng ta...?

Con số khoảng 12 ngàn người chết và thiệt hại chừng 40.000 tỷ đồng mỗi năm trong cả nước vì TNGT, quả thực là một con số khủng khiếp! Những vụ TNGT khiến hàng chục người chết đã không còn là chuyện hiếm.

Vụ tai nạn giao thông này mới đây đã cướp đi sinh mạng 6 người, trong đó có 3 người trong 1 gia đình. (Ảnh: VietNamNet)

"Chỉ trong 3 ngày (từ 07 – 09/6/2013) 3 vụ TNGT thảm khốc đã cướp đi sinh mạng 16 người, hơn 50 người khác bị thương. Chưa bao giờ người dân sống trong hoang mang vì tai nạn đến thế... Chúng ta cần làm gì để không còn nỗi đau TNGT?" (VietNamNet 10/6).

Đã có biết bao ý kiến, giải pháp về chống ùn tắc, TNGT được thực hiện... Thế mà tình trạng bất ổn về giao thông hàng ngày vẫn cứ căng thẳng. Đành rằng cơ sở hạ tầng của ta còn lạc hậu, thấp kém, giải pháp chưa đồng bộ, luật pháp ta chưa thật sự nghiêm minh...

Nhưng nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn trước tiên vẫn là do ý thức của con người trong việc tham gia giao thông.

Tại sao mỗi chúng ta không thể tự kìm chế được mình? Tại sao chúng ta không hành động trước khi tất cả những điều đó có thể xảy ra? Như lái xe cẩn thận hơn. Hãy coi việc đi đúng luật, tôn trọng, nhường nhịn lẫn nhau là nghĩa cử, là niềm hạnh phúc.

Ta hãy đừng uống, dù chỉ một cốc bia, một li rượu trước khi cầm lái, để rồi bình an về đến nhà. Ta có thể nhặt viên đá bỏ ra khỏi lối đi, thi công con đường cẩn thận hơn, đảm bảo chất lượng hơn, để rồi chính mình, người thân của mình và cộng đồng sẽ đi bình yên, an toàn trên con đường đó...

Hãy làm tất cả để chính ta và bao người khác không phải đau khổ vì những mất mát do tai nạn giao thông.

Nhìn sang giao thông nước bạn

Nhìn sang các nước bạn văn minh gần ta như Nhật Bản, Singapore cũng đất chật, người đông, với cơ sở hạ tầng hiện đại, pháp luật nghiêm minh, mọi hoạt động về giao thông của họ đều được điều hành, giám sát bằng mạng lưới thông tin, tín hiệu điện tử tự động, hầu như không có âm thanh loa còi và CSGT ngoài đường.

Đặc biệt, là ý thức chấp hành luật pháp, văn hóa giao thông của người dân họ thì thật tuyệt vời: trong đi lại, xử sự người ta rất đúng luật và luôn hướng đến nét đẹp từ sự khiêm nhã, nhường nhịn nên tai nạn giao thông chỉ là việc hi hữu.

Ta chưa theo được họ tất cả, nhưng về ý thức là điều đầu tiên ta phải học. Hãy học luật, văn hóa giao thông như một thời Chính phủ đã phát động học chữ Quốc ngữ nhằm xóa nạn mù chữ để “đánh giặc, bảo vệ, kiến Quốc”; không chỉ ngày một, ngày hai, mà phải lâu dài, “thấm” bằng nhiều cách, nhưng chắc chắn sẽ được rất lớn.

Thiết nghĩ, cùng với quy hoạch cải tạo, xây dựng cơ sở hạ tầng, để thực hiện luật pháp nghiêm minh chúng tôi cho rằng cần tăng mức độ và thời gian tước giấy phép lái xe đối với những người vi phạm nghiêm trọng.

Hãy tạo ra những giải pháp để thực hiện đến mức tối đa việc tuyên truyền phổ biến pháp luật, kiến thức văn hóa giao thông; làm sao để từ trẻ nhỏ đến người lớn ai cũng thực sự có những lo lắng băn khoăn, những nhận thức đúng đắn về tình trạng giao thông hiện tại.

Trước hết những người đi đường cần nghiêm minh chấp hành luật giao thông, thực hiện đi đúng phần đường của mình, luôn nghĩ an toàn là niềm hạnh phúc lớn mà chúng ta có thể gìn giữ bảo vệ được. Đó cũng chính là sự chấp hành luật pháp và văn hóa đời sống của chính mình với cộng đồng.

Độc giả Phan Tất