Taxi truyền thống bên bờ vực phá sản vì Uber, Grab

Trong văn bản kiến nghị gửi đi, Vinasun cho rằng về bản chất, Uber và Grab cũng giống như taxi, là loại hình dịch vụ vận chuyển hành khách đường ngắn trong nội đô và là loại hình kinh doanh nhượng quyền thương hiệu cho các cá nhân tham gia thông qua phương thức kết nối là phần mềm ứng dụng trên Smartphone. Không có chức năng kinh doanh vận tải nhưng Uber và Grab đã sử dụng các phần mềm tin học ứng dụng để kết nối giữa Công ty kinh doanh - tài xế taxi - người tiêu dùng nhằm kinh doanh vận tải mà không phải xin phép.

Núp dưới danh nghĩa hợp đồng điện tử (là phương thức tính tiền và thanh toán thay đồng hồ tính tiền), Uber và Grab đã né tránh các nghĩa vụ về thuế, phí và hầu như không chịu bất kỳ chi phí phát sinh nào trong khi hoạt động taxi phải đáp ứng tối thiểu 13 điều kiện như kiểm định đồng hồ tính tiền, đầu tư máy in, thiết bị định vị...

Đồng thời, Uber và Grab đã và đang tùy tiện thực hiện các chương trình khuyến mãi tùy tiện, trái luật (không đăng ký, không được bất kỳ sự cho phép nào của cơ quan quản lý), hoạt động cạnh tranh không lành mạnh chiếm lĩnh thị trường; gây rối hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp taxi khác qua hành động kêu gọi các lái xe tham gia sử dụng phương thức kinh doanh của họ mà không cần ký kết với các doanh nghiệp taxi khác.

Trong khi đó, các công ty taxi truyền thống một mặt phải đầu tư phát triển khoa học công nghệ để theo kịp nhu cầu và xu thế phát triển nhưng cũng phải chịu sự ràng buộc của pháp luật quy định cho hoạt động vận tải taxi, đảm bảo quyền lợi cho người lao động thông qua nghĩa vụ nộp BHXH – Y tế, thất nghiệp cũng như mức lương tối thiểu tăng hàng năm đồng thời chịu trách nhiệm và nghĩa vụ với Nhà nước thông qua nghĩa vụ thuế.

Từ việc cấp phép cho Uber, Grab hoạt động tại thị trường Việt Nam, với nhiều ưu đãi từ chính sách, từ việc không chịu sự quản lý chặt chẽ của cơ quan quản lý, tận dụng sức mạnh tài chính, Uber và Grab đã tấn công mạnh mẽ, giành phần lớn thị phần và đẩy các doanh nghiệp taxi truyền thống trong nước gặp nhiều khó khăn, giảm đầu xe, lái xe bỏ việc và rất nhiều doanh nghiệp đang đi đến phá sản.

Riêng Vinasun, quý I/2017 đã có hơn 4.239 người lao động nghỉ việc, 300 đầu xe của công ty nằm bãi do không có tài xế. Đáng chú ý, 10.084 nhân viên lái xe ký tên kiến nghị công đoàn các cấp cho phép tuần hành phản đối Uber và Grab. Việc doanh thu lao dốc nhanh chóng, người lao động bỏ việc hàng loạt như trên sẽ dẫn đến nguy cơ phá sản cho công ty.

Vinasun cho hay chấp nhận sự cạnh tranh nhưng phải bình đẳng, cùng một chính sách, cơ chế quản lý, các nghĩa vụ phải công bằng, không phân biệt.

Đồng thời, kiến nghị về việc xếp loại hình hoạt động của Grab, Uber và các công ty tương tự là loại hình kinh doanh vận chuyển hàng khách đường bộ bằng taxi. Các xe kinh doanh của Uber và Grab phải chịu sự quản lý, kiểm tra, cấp phép như các công ty taxi đang hoạt động.

Phải công khai số xe kinh doanh, doanh thu và thuế phải nộp hàng quý, hàng năm và chịu sự khống chế về số đầu xe tham gia kinh doanh cũng như đăng ký giá và chịu sự quản lý giá như các công ty taxi đang bị quản lý.

Chấm dứt các hoạt động cạnh tranh không lành mạnh bằng các chiêu thức "giảm giá, chiến lược giá hủy diệt", "siêu giảm giá", "siêu rẻ", "trợ giá" đang nhằm mục đích chủ yếu là chiếm lĩnh thị trường, đánh sập các doanh nghiệp trong nước.

Khó xếp Uber, Grab vào loại hình taxi

Trong văn bản trả lời kiến nghị của Vinasun, Bộ GTVT cho rằng về bản chất các loại hình này là xe kinh doanh vận tải khách theo hợp đồng.

Các loại hình kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng quy định trong Nghị định 86/2014/NĐ-CP đang thực hiện với hình thức hợp đồng vận tải bằng văn bản giấy. Riêng đối với hoạt động kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng đối với loại xe dưới 9 chỗ thì Thủ tướng Chính phủ cho phép thí điểm ứng dụng hợp đồng điện tử (Công văn số 1850/TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 24/QĐ-BGTVT của Bộ Giao thông vận tải). Việc sử dụng thông điệp dữ liệu điện tử thay cho hợp đồng vận tải hành khách bằng giấy (hay còn gọi là nội dung ứng dụng hợp đồng điện tử) là bản chất của việc thí điểm ứng dụng khoa học công nghệ hỗ trợ quản lý và kết nối hoạt động vận tải hành khách theo hợp đồng.

Bản chất ở đây là xe kinh doanh vận tải khách theo hợp đồng (được các Sở Giao thông vận tải cấp phù hiệu xe hợp đồng theo quy định) ứng dụng hợp đồng điện tử thay cho hợp đồng giấy chứ không phải loại hình taxi.

Đối với việc khống chế số lượng đầu xe, Bộ cho rằng khi chưa đề xuất Thủ tướng cho phép thực hiện thí điểm thì Uber và Grab cũng đã du nhập và hoạt động tại Việt Nam. Việc ứng dụng công nghệ trong hoạt động vận tải là tất yếu, vấn đề là các địa phương cần quy hoạch phương tiện phù hợp với thực trạng giao thông.

Bộ Giao thông đề nghị Vinasun trao đổi với Bộ Công Thương để được hướng dẫn chi tiết nội dung kiến nghị về hoạt động cạnh tranh không lành mạnh bằng các chiêu thức giảm giá, trao đổi với Bộ Tài chính để làm rõ vấn đề đảm bảo công bằng trong quản lý và chống thất thu thuế.

Trong thực tế đã diễn biến, khi Bộ Giao thông vận tải chưa đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện thí điểm thì Uber, Grab cũng đã du nhập vào và hoạt động tại Việt Nam. Từ thời điểm khi áp dụng thí điểm, việc quản lý hoạt động được thực hiện theo Kế hoạch ban hành kèm theo Quyết định số 24/QĐ-BGTVT, trong nội dung đã quy định rõ trách nhiệm của từng cơ quan đơn vị để phối hợp quản lý và thực hiện thí điểm.

Việc ứng dụng công nghệ trong hoạt động vận tải là tất yếu và đối với xe kinh doanh vận tải khách theo hợp đồng cũng không nằm ngoài quy luật này.