Sáng 1/9, trong chuỗi chương trình Tết Độc lập 2/9 năm 2023 do huyện Than Uyên tổ chức diễn ra lễ cúng cơm mới của người Khơ Mú. Đây là hoạt động văn hoá qua nhiều thế hệ của người Khơ Mú tại tỉnh Lai Châu.
Người Khơ Mú ở Than Uyên cư trú tập trung ở các bản Thẩm Phé - xã Mường Kim, Bản Mè - xã Ta Gia và các bản Noong Ỏ, Noong Ma - xã Tà Hừa. Văn hóa truyền thống của đồng bào là văn hóa nương rẫy, văn hóa tre trúc và một số đặc trưng phản ánh qua phong tục tập quán, tín ngưỡng và lễ hội dân gian.
Trong một chu kỳ canh tác nông nghiệp, sau khi thu hoạch xong mùa màng, các gia đình dâng cúng lên tổ tiên những hạt nếp cốm mới với nhiều sinh hoạt cúng tế và vui chơi độc đáo. Mỗi gia đình tổ chức lễ cơm mới trong một ngày. Gia đình này nối tiếp gia đình khác tạo nên một mùa lễ hội - Lễ hội Cơm mới.
Để chuẩn bị cho lễ hội cơm mới, ngoài cốm, người dân Khơ Mú chuẩn bị nhiều lễ vật dâng cúng như rượu cần, rượu cất, 1 đôi gà trống hoa, xôi trắng, xôi đỏ, các loại rau cùng sản vật của núi rừng như cá, cua, chuột, sóc…
Lễ hội cơm mới được mở màn bằng nghi lễ “Thỉnh mời tổ tiên”, ông chủ lễ kính cẩn mời tổ tiên về dự và khấn kể về nguồn gốc của lễ hội. Nghi thức thứ hai là cầu may - chủ nhà bưng chõ xôi đỏ có 2 đồng tiền bên trong ra giữa nhà. Chõ xôi được đổ xuống đất kèm theo câu nói của bà chủ nhà: "Ăn nên làm ra nhớ". Sau đó, rất đông người dân Khơ Mú chen nhau vào bới đồng tiền với hy vọng năm tới sẽ khỏe mạnh, làm ăn thuận lợi, mùa màng bội thu.
Sau màn tranh xôi, chủ lễ thực hiện nghi thức phát lộc. Chủ nhà bưng đĩa gạo cốm, trong đó có 5 đồng tiền rồi vung cốm ra xung quanh 5 lần. Người Khơ Mú tin rằng những đồng tiền đó rơi trúng vào ai thì người đó năm tới sẽ may mắn.
Nghi thức cuối cùng trong chuỗi nghi lễ là hát mừng cơm mới. Một bà lão phúc hậu sẽ đại diện dân làng hát mừng gia đình năm qua được mùa.
Bên cạnh việc làm lễ cúng cơm mới, người Khơ Mú còn tổ chức các hoạt động khác như hội thi uống rượu cần, điệu xoè trống chiêng...
.svg){kind=icon}
