Tình trạng rác thải trên biển hiện đang ngày một trở nên nghiêm trọng hơn và để lại nhiều hệ lụy khôn lường buộc các cộng đồng phải nghiêm túc tìm cách ứng phó.
Các loại rác thải nhựa tạo ra từ sinh hoạt hàng ngày của con người như túi nilong, chai nhựa, ly nhựa, bát đĩa nhựa, vỏ bọc, hộp đựng từ nhựa,… có thể được xếp vào nhóm rác thải dưới biển phổ biến nhất. Ngoài ra, chúng ta còn có thể bắt gặp một số loại rác làm từ chất liệu khác như gốm, sứ, kim loại, vải,…
Rác thải nhựa trên biển có thể ảnh hưởng cảnh quan khu vực biển, làm giảm giá trị của các ngành du lịch. Thêm vào đó, rác thải cũng gây nhiều khó khăn cho các hoạt động nuôi trồng và đánh bắt hải sản. Điều này mang đến những thiệt hại đáng kể về kinh tế và đời sống của con người, đặc biệt là các cư dân sinh sống ở ven biển.
Theo các nhà khoa học, rác thải nhựa sẽ gây ra cái chết của nhiều loài sinh vật biển, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng hoặc làm phá hủy, suy giảm đa dạng sinh học.
Rác thải nhựa sau khi vào cơ thể sinh vật có thể gây tổn hại thành ruột hoặc gây tắc nghẽn, dẫn tới giảm khả năng hấp thụ của sinh vật, thậm chí gây tử vong. Khi sinh vật biển ăn phải rác thải nhựa, mà trong nhựa có chứa chất phụ gia nên sẽ tác động tiêu cực đến hệ thống nội tiết và điều hòa hormone trong cơ thể chúng. Các sinh vật biển này có thể chết do nhựa hoặc bị thiếu thức ăn do nhựa đã giết chết các sinh vật trong chuỗi thức ăn của chúng.
Đối với những sinh vật biển khi vướng vào lưới đánh cá bị bỏ đi hoặc các loại rác thải nhựa khác, chúng sẽ không thể thoát ra được nên sẽ yếu dần và chết. Rác thải nhựa gây ô nhiễm môi trường sống của sinh vật biển, làm hủy hoại các rạn san hô và các hệ sinh thái biển khác. San hô bị phủ bởi nhựa không thể nhận đủ ánh sáng và oxy, gây ra cái chết của san hô và các sinh vật sống dựa vào chúng.
Ô nhiễm nhựa có thể dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học biển, do các loài bị ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp bởi rác thải nhựa. Một số loài có thể bị tuyệt chủng nếu vấn đề không được kiểm soát kịp thời.
Cuối cùng, sự suy giảm các loài sinh vật biển do rác thải nhựa cũng ảnh hưởng đến sinh kế của con người, đặc biệt là những cộng đồng sống dựa vào nghề cá và du lịch biển. Sự suy giảm nguồn lợi thủy sản có thể dẫn đến mất thu nhập và làm tăng nguy cơ nghèo đói.
Để giảm thiểu tác động của rác thải nhựa đối với sinh vật biển, cần có sự hợp tác toàn diện từ chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, cộng đồng và từng cá nhân. Các biện pháp như giảm sử dụng nhựa, tái chế nhựa, và nâng cao nhận thức về vấn đề này là cần thiết để bảo vệ môi trường biển và các sinh vật sống trong đó.
Rác thải nhựa sẽ gây ra cái chết của nhiều loài sinh vật biển, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng hoặc làm phá hủy, suy giảm đa dạng sinh học.
Theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm có khoảng 0.28 – 0.73 triệu tấn rác thải nhựa được xả ra biển ở Việt Nam. Và điều này đã đưa Việt Nam đến vị trí thứ 4 trong nhóm quốc gia có lượng rác thải nhựa trên biển nhiều nhất thế giới.
Việc thiếu giải pháp quản lý và hạn chế trong quá trình tái chế rác thải nhựa được xem là nguyên nhân chính khiến cho tình trạng rác thải trên biển của nước ta ngày một tăng. Để khắc phục vấn đề này, chính phủ và các tổ chức phải thiết lập lộ trình thu hút thêm đầu tư vào hạ tầng, công nghệ cho lĩnh vực xử lý rác thải nhựa. Đồng thời, cộng đồng cũng cần nâng cao ý thức trong sử dụng sản phẩm nhựa sao cho hợp lý, bền vững để giảm tải khối lượng rác đổ ra môi trường.