Phát biểu mở đầu hội nghị, Thượng tướng Trần Quang Phương – Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát cho biết, đây là phiên họp đầu tiên triển khai hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội về “Việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030” (gọi tắt là 3 Chương trình mục tiêu quốc gia).

Hội nghị đã nghe trình bày Kế hoạch giám sát và Quyết định phân công thành viên Đoàn giám sát – Tổ trưởng Tổ giúp việc của Đoàn giám sát; nghe ý kiến của các thành viên Đoàn Giám sát, ý kiến của đại diện các bộ ngành, địa phương: Ủy ban Dân tộc của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng chính sách xã hội, Kiểm toán Nhà nước… góp ý vào Kế hoạch giám sát.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu tập trung cho ý kiến trọng tâm, trọng điểm vào Kế hoạch giám sát và Quyết định phân công thành viên Đoàn giám sát – Tổ trưởng Tổ giúp việc của Đoàn giám sát để Đoàn giám sát tổng hợp và ban hành.

Giám sát tại 11 bộ, ngành liên quan; 15 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

Mục đích của Đoàn Giám sát là đánh giá toàn diện, khách quan việc phân công trách nhiệm chủ trì, phối hợp của Chính phủ, các bộ ngành, địa phương đối với 03 Chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Đánh giá công tác xây dựng, ban hành văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện 03 Chương trình mục tiêu quốc gia của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, các cơ quan, tổ chức có liên quan. Làm rõ kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế, khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân khách quan và chủ quan của tồn tại, hạn chế trong tổ chức thực hiện và sự phối hợp, lồng ghép 03 Chương trình mục tiêu quốc gia…

Đoàn Giám sát lựa chọn vấn đề trọng tâm giám sát về mục tiêu, nguyên tắc, nội dung, nguồn lực, địa bàn; chỉ đạo, điều hành, quản lý, cơ chế phối hợp; lồng ghép đối với các Chương trình mục tiêu Quốc gia; việc xây dựng, ban hành và nội dung các văn bản hướng dẫn, cơ chế, chính sách, lồng ghép phối hợp để triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia ở các cấp.

Phạm vi giám sát việc thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững từ tháng 7/2021 đến hết tháng 6/2023 trong phạm vi, nhiệm vụ của Chính phủ, các bộ, ngành và 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Phạm vi giám sát việc thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi từ tháng 7/2020 đến hết tháng 6/2023 trong phạm vi, nhiệm vụ của Chính phủ và các bộ, ngành và 50 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Dự kiến Đoàn Giám sát tổ chức làm việc với 11 bộ, ngành liên quan; tổ chức 3 đoàn công tác giám sát trực tiếp tại 15 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Việc lựa chọn các địa phương giám sát dựa trên tiêu chí đại diện vùng miền, mức độ thụ hưởng của các Chương trình mục tiêu quốc gia….

Giám sát giữa kỳ để phát hiện mô hình hay, sáng tạo và kịp thời điều chỉnh những tồn tại, vướng mắc trong triển khai thực hiện.

Việc giám sát tại 15 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cũng cơ bản đảm bảo tính đại diện theo vùng miền, tuy nhiên có ý kiến đề nghị tăng thời lượng giám sát tại cơ sở đối với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Bởi việc triển khai thực hiện và đối tượng thụ hưởng là người dân, đội ngũ cán bộ thôn bản, làng, xã nhằm nắm bắt thực tiễn ở cơ sở. Hơn nữa, qua phản ánh của Văn phòng Điều phối nông thôn mới một số tỉnh cho thấy việc lồng ghép 03 Chương trình mục tiêu quốc gia đang gặp khó khăn, mong muốn Đoàn Giám sát chỉ rõ bất cập, đề ra giải pháp khắc phục.

Hiện nay các cơ chế, chính sách thực hiện 03 Chương trình mục tiêu quốc gia cơ bản được Chính phủ và các tỉnh, thành phố ban hành đầy đủ để triển khai trong năm 2022 - 2023. Có ý kiến cho rằng, việc tổ chức giám sát giữa kỳ là chủ trương hay, thông qua giám sát sẽ kịp thời phát hiện mô hình cách làm hay, sáng tạo, nhưng cũng phát hiện tồn tại, vướng mắc, bất cập để kịp thời điều chỉnh trong giai đoạn triển khai còn lại.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm - Phó Trưởng Đoàn thường trực Đoàn Giám sát cho biết, đây là lần đầu tiên Quốc hội tiến hành giám sát giữa kỳ đối với 03 Chương trình mục tiêu quốc gia. Đây là vấn đề khó, phức tạp, liên quan trực tiếp đến đời sống dân sinh của người dân vùng núi, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo. Hơn nữa, 03 Chương trình mục tiêu quốc gia liên quan đến nhiều luật, nhưng Đoàn Giám sát đã lường trước khó khăn nên đã cân nhắc bố trí thành phần Đoàn có đủ tính đại diên, đảm bảo chuyên môn… Kế hoạch giám sát chi tiết đã được lấy ý kiến nhiều lần, với mục tiêu điều chỉnh kịp thời việc triển khai và thụ hưởng chính sách; đồng thời đánh giá, phân tích kỹ hơn về việc thực hiện phân quyền, phân cấp, phân bổ nguồn lực đối với 03 Chương trình mục tiêu quốc gia.

Tuấn Anh, Ngọc Ánh, Vũ Anh