“Nhân dân đặt ra Nhà nước để giải quyết việc của dân, xưa nay vẫn thế nhưng dân kêu sao lại từ chối?", Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng đặt vấn đề.

Sau nhiều lần thảo luận, quy định "toà không được từ chối giải quyết tranh chấp dân sự với lý do không có điều luật quy định mà phải áp dụng tập quán, tương tự pháp luật và lẽ công bằng" tiếp tục là điểm nóng thảo luận xung quanh dự thảo bộ luật Dân sự sửa đổi tại hội nghị ĐBQH chuyên trách hôm nay.

Có luật xử còn sai...

Phó chủ nhiệm UB Quốc phòng An ninh QH Trần Đình Nhã băn khoăn: “Liệu đây có phải là bước lùi vì xây dựng nhà nước pháp quyền là đảm bảo công dân sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Cơ quan nhà nước cũng phải xử lý theo pháp luật chứ không phải theo cái không phải pháp luật”.

E rằng “cứ thả ra” thì nhiều vấn đề hệ lụy rất khó xử lý, ông Nhã đề nghị thành lập Toà án Hiến pháp để xử lý những vấn đề này, sau khi xét xử những vụ việc chưa có điều luật áp dụng thì tổng hợp thành án lệ.

{keywords}

Hội nghị ĐBQH chuyên trách sáng 24/8. Ảnh: VOV

ĐB Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) đồng tình pháp luật phải thống nhất. Trong khi tập quán mỗi nơi lại khác nhau, cứ áp dụng vô hình trung khuyến khích những tập quán không tốt.

“Áp dụng tập quán, lẽ công bằng để bảo đảm quyền con người, quyền công dân là tốt nhưng phải đặt trong hoàn cảnh của chúng ta. Chúng ta rất tin thẩm phán nhưng liệu đội ngũ này có đủ trình độ, điều kiện để thực hiện không, nếu không lại rối”, ông Hồng nói.

Ông Hồng cũng cho rằng xử lý vấn đề dân sự không hề đơn giản. Theo báo cáo của toà án, số lượng án chưa xử được, án tồn đọng rất nhiều dù có điều luật, cho nên cần cân nhắc khi quy định toà xử cả những việc chưa có điều luật.

Ông Lê Nam, Phó đoàn chuyên trách Thanh Hóa, đánh giá quy định này có sự đổi mới, thể hiện tư tưởng hội nhập, nhưng trong điều kiện VN là chưa khả thi.

"Nước ta có nhiều dân tộc và đặc điểm vùng miền khác nhau. Chưa kể qua thực tiễn cho thấy trình độ, kinh nghiệm và bản lĩnh của thẩm phán giữa cấp huyện và các cấp cao hơn chưa đồng đều", ông Nam phân tích.

ĐB Đỗ Văn Đương (TP.HCM) cũng kiên định nhà nước pháp quyền chỉ làm những điều luật quy định.

“Nói một câu tòa vẫn phải xử thì rất hay, người dân nào nghe cũng thích nhưng thực tế có phải vậy đâu. Công lý phải là sự thật và theo pháp luật, phải có 'cái cân'. Hơn nữa chưa thấy ai nêu ra việc gì là chưa có điều luật. Có gì đó còn rất trừu tượng”, ông Đương nói.

Ông Nguyễn Anh Sơn, Phó đoàn chuyên trách Nam Định, thì chỉ ra: “Quy định này thể hiện sự tự tin rất cao, nhưng thực tế chẳng thẩm phán nào dám nhận trách nhiệm to lớn này. Họ không dại gì tuyên nội dung mà chưa có quy định trong pháp luật. Vấn đề là tìm ra chỗ dựa, cái gậy để thẩm phán dựa vào đó mà tuyên, vì thực tế pháp luật quy định rồi mà họ tuyên còn chưa đúng”.

Không biết xử kiểu gì thì không nên làm thẩm phán

Ở phía ủng hộ cách tiếp cận của dự thảo, ông Trần Du Lịch, Phó đoàn chuyên trách TP.HCM, cho rằng toà án từ chối giải quyết vì chưa có điều luật là không thể chấp nhận.

“Nhân danh công lý, lẽ phải mà nói, thẩm phán không biết xử kiểu gì thì không nên làm thẩm phán. Cứ nói do trình độ này kia nhưng có việc người ta làm vài trăm năm rồi không lẽ VN nay không làm được”, ông Lịch nói.

Ông Nguyễn Bá Thuyền, Phó đoàn chuyên trách Lâm Đồng, chia sẻ quan điểm: “Toà phải thụ lý chứ để dân chạy lòng vòng thì chết. Có thời dân cứ lên viện, viện lại đẩy sang toà. Tòa phải thụ lý, còn tuyên thua hay thắng là chuyện khác”.

Chính đại diện của toà án, Phó chánh án TANDTC Tống Anh Hào cũng nhấn mạnh toà phải xử lý vì Hiến pháp quy định toà bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân.

“Nhà nước không xử lý thì người dân sẽ tự xử, dẫn đến vấn đề trật tự xã hội. Do đó, quy định toà không được từ chối giải quyết là bước tiến để toà thực hiện quyền tư pháp, đáp ứng thực tế”, ông Tống Anh Hào nói.

Phó Chánh án TANDTC cho biết với những tập quán ở các vùng miền đã được thừa nhận và pháp luật không điều chỉnh thì có nghĩa là không trái pháp luật, toà có thể trên cơ sở đó để xét xử.

Còn lẽ công bằng thuộc về nguyên tắc chung của cuộc sống, của xã hội, chính sách chung của Đảng, nhà nước, cũng là căn cứ để thẩm phán xét xử.

"Việc xét xử là tập thể và có các cấp nên khó có việc thẩm phán 'lộng quyền'”, ông Tống Anh Hào khẳng định.

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng cũng đứng về phía ủng hộ dự thảo: “Nhân dân đặt ra Nhà nước để giải quyết việc của dân, xưa nay vẫn thế nhưng dân kêu sao ông lại từ chối? Dân sự cốt ở hai bên, không kêu nhà nước là tốt nhất nhưng đây là trường hợp người ta không tự giải quyết được, giờ toà từ chối và nói người ta về tự giải quyết thì có được không?”

Ông cũng cho rằng không nên lập luận cứng nhắc về "nhà nước pháp quyền": “Sống theo pháp luật chính là nếu người dân không giải quyết được thì tìm đến nơi có thẩm quyền giải quyết. Nếu bị từ chối, họ sẽ phải tự xử, đó là trái pháp luật”.

Chủ tịch QH thẳng thắn: "Hiến pháp giao toà rồi mà tòa không nhận giải quyết thì tòa từ chối luôn chức năng của mình đi. Không thực hành quyền tư pháp, không xét xử thì bất thành toà án. Một khi toà xử rồi là phải theo, như thế dân mới sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật được. Toà xử oan thì đã có pháp luật điều chỉnh. Toà không xử thì dân tự xử, họ sẽ không coi Hiến pháp, luật pháp và tòa án ra gì”.

Cần bàn để đảm bảo tòa án giải quyết được cái khó này chứ không phải bàn việc "đuổi" dân về, Chủ tịch QH nhấn mạnh.

Theo VOV