Tìm kiếm chú voi được Bác Hồ tặng công viên ở Berlin

Cách đây rất lâu, tôi từng nghe phong thanh về việc Bác Hồ có tặng một con voi cho Tierpark Berlin (Vườn thú).

Tôi đã dày công tìm kiếm tung tích của con voi này, đã mấy lần vào Tierpark, tìm đến chỗ đàn voi, nhưng cũng không thấy chỉ dẫn nào cho thấy con voi Bác Hồ tặng. Trong thời đại công nghệ thông tin này, tôi vào Google tìm kiếm cũng không ra, tìm vào trang Web của Tierpark cũng không thấy.

Bác Hồ nói chuyện với Thủ tướng CHDC Đức Otto Grotewohl, GS.TS Heinrich Dathe, Giám đốc Tierpark và xoa đầu Falk Dathe khi thăm Tierpark ngày 31/7/1957.

Biết rằng công tác lưu trữ của Đức rất tốt, tôi quyết định viết thư hỏi Lãnh đạo Tierpark Berlin để giải tỏa thắc mắc của mình, cho dù chuyện đó có thực hay không.

Sau khi gửi Email cho Lãnh đạo Tierpark, ngay ngày hôm sau, tôi bất ngờ nhận được thư trả lời của Tiến sĩ Falk Dathe, Giám đốc Động vật học của Tierpark.

Có một điều bất ngờ thú vị chính ông Falk Dathe là người đã ôm  bó hoa lên tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh, khi Người tới thăm Vườn thú và được Người nắm tay dắt đi trong suốt chuyến thăm, khi Falk mới 6 tuổi và cha ông, Giáo sư, Tiến sĩ Heinrich Dathe khi đó là Giám đốc Tierpark mới được thành lập, là người được Chủ tịch Hồ Chí Minh thông báo sẽ tặng một con voi con.

Ngay lập tức, tôi hẹn lịch với ông Falk Dathe và cùng anh Lê Trung Khoa, Tổng biên tập Thoibao.de đi tới gặp nhân chứng vô cùng quý giá này để chụp ảnh, quay phim và lấy tài liệu về chuyến thăm Tierpark Berlin của Người cũng như con voi mà Bác Hồ đã tặng cho vườn thú này.

Cậu bé Falk và voi Kosko khi còn bé.

Tiến sĩ Falk Dathe niềm nở tiếp chúng tôi tại Lâu đài Friedrichfelde, nay là trụ sở của Ban lãnh đạo Tierpark. Ông rất xúc động khi nhắc lại những kỷ niệm cũ và đưa cho chúng tôi xem cuốn tạp chí „Milu“ năm 1969, trong đó có một bài dài của cha ông, kèm theo ảnh, kể về cuộc gặp gỡ không thể nào quên với Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 31/7/1957, trong đó bày tỏ lòng cảm phục về sự cuốn hút của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cuốn tạp chí cũng đăng bút tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh ghi trong Sổ Vàng của Tierpark.

Bút tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đi thăm Tierpark Berlin.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Heinrich Dathe, sáng ngày 31/7/1957, ông bất ngờ nhận được điện thoại của Vụ Lễ tân Chính phủ báo là Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Hồ Chí Minh đang ở thăm CHDC Đức và Người muốn tới thăm Tierpark, nhưng Chủ tịch yêu cầu không có nghi lễ tiếp đón tốn kém, mà chỉ muốn gặp gỡ thêm trẻ em, vì Người rất quý trẻ em. Đi cùng với Chủ tịch Hồ Chí Minh có Thủ tướng Otto Grotewohl và phu nhân, Bộ trưởng Giáo dục Fritz Lange.

Ông Heinrich Dathe liền cho gọi con trai út của mình là Falk Dathe, khi đó 6 tuổi tới để mang hoa tặng Người. Ông dặn trước Falk là khi thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh phải cúi chào và trao hoa, sau đó nói: „Willkommen, Onkel Ho“ (Hoan nghênh Bác Hồ). Nhưng rồi khi thấy Bác Hồ, cậu bé Falk trố mắt nhìn chòm râu thưa của Bác, không nói được lời nào. Cuối cùng, cậu cũng im lặng cúi chào và trao hoa tặng Bác. Bác Hồ xoa đầu Falk và nắm tay cậu bé, dắt đi cùng.

Trong suốt chuyến thăm và trò chuyện kéo dài mấy tiếng đồng hồ, vượt xa thời gian dự kiến của lễ tân, Bác Hồ nói chuyện với mọi người bằng tiếng Pháp và tiếng Đức nên không cần phiên dịch. Ông Heinrich Dathe viết: „Cởi mở và quan tâm, chỉ cần ít phút, Người đã biết tạo ra một không khí thân mật xung quanh, làm cho cuộc nói chuyện với vị khách cao quý và vợ chồng Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng khả kính có tính chất ấm cúng, gia đình… Trong bao nhiêu năm kể từ chuyến thăm đáng nhớ đó, chúng tôi luôn cảm thấy gắn bó và thân thiết trong nội tâm với hình dáng con người vĩ đại đầy huyền thoại này. Trong các câu chuyện, chúng tôi thường nhắc tới nhân cách đầy ấn tượng đó. Sức truyền cảm của Người rõ ràng đã làm cho Hồ Chí Minh trở thành một người vĩ đại“.

Trong cuộc nói chuyện, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói với Giáo sư Dathe rằng sẽ tặng Tierpark Berlin một con voi con, nhưng phải sang Việt Nam chở về. Chỉ vài tháng sau, ông Wolf Fischer, Thanh tra của Vườn thú đã được cử sang nhận voi con „Kosko“, một con voi cái, một số hươu sao Việt Nam, lợn ỉ và rùa Đông Dương mang về theo đường biển. Tháng 4/1958, tàu cập cảng Rostock, bổ sung cho Vườn thú Berlin những con thú quý, thu hút đông đảo khách tới tham quan. Voi „Kosko“ sinh năm 1956, đã sống trong 36 năm ở Tierpark Berlin cho tới năm 1994 thì mắc trọng bệnh và qua đời ngày 19/7/1994. Đáng tiếc thời gian đó, Tierpark Berlin không có voi đực, nên không thể gây giống.

Sau những con thú được tặng đầu tiên này, Vườn thú Berlin còn có nhiều thỏa thuận trao đổi thú với Việt Nam. Hậu duệ của những con hươu sao và lợn ỉ được đưa sang từ Việt Nam vẫn còn tồn tại và phát triển cho tới ngày nay.

Bác Hồ và đoàn vào thăm Tierpark.

Đặc biệt, tại Tierpark, chúng tôi còn gặp Astra và Frosja, hai con voi có xuất xứ từ Việt Nam, đều sinh năm 1980, nhưng không phải được đưa trực tiếp từ Việt Nam sang, mà được đưa sang Moskva, trước khi được đưa từ Moskva sang Berlin ngày 9/6/1988.

Cậu bé Falk Dathe ngày nào được gặp Bác Hồ khi mới có 6 tuổi, sau này nối nghiệp cha, tốt nghiệp đại học ngành Động vật học, sau 6 năm làm việc ở Sở thú Dresden thì tới năm 1980 về làm việc tại Tierpark Berlin, ban đầu phụ trách Phòng Bò sát, nay là Giám đốc phụ trách về chuyên môn Động vật học.

Trò chuyện với chúng tôi, ông vẫn xúc động và tự hào về sự kiện được gặp Bác Hồ 58 năm về trước. Đặc biệt, ông và mọi người rất thích bức ảnh cậu bé Falk được Bác Hồ xoa đầu, vì thấy cậu mệt mỏi, trong khi Người đang nói chuyện với Thủ tướng Grotewohl và Giáo sư Heinrich Dathe, chứng tỏ Người rất tâm lý và quan tâm tới trẻ em.

Tierpark Berlin được thành lập ngày 2/7/1955 ở Đông Berlin với diện tích 160 ha. Tính vào thời điểm ngày 2/4/2015, Vườn thú Berlin có 7.682 con thú từ 815 loài và trong năm 2014 có 1,2 triệu lượt khách tới tham quan.