Theo các chuyên gia y tế, những năm tháng đầu đời là giai đoạn trẻ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm và có thể tước đi cơ hội phát triển khỏe mạnh do hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu trong khi kháng thể bảo vệ từ mẹ sau khi sinh ra đã sụt giảm. Tiêm vắc xin là cách chủ động phòng bệnh, giúp trẻ sinh miễn dịch đặc hiệu với các tác nhân truyền nhiễm nguy hiểm. Ngay từ 2 tháng tuổi, trẻ đã có thể phòng ngừa các bệnh nguy hiểm như bại liệt, uốn ván, viêm gan B, ho gà, bệnh do vi khuẩn Hib bằng vắc xin.
Bại liệt
Virus bại liệt lây qua đường tiêu hóa, từ đó xâm nhập vào hệ thống thần kinh trung ương gây tổn thương tủy sống và tế bào thần kinh vận động của vỏ não khiến người bệnh bị liệt chi không hồi phục hoặc liệt nửa người. Trường hợp nặng, bại liệt có thể gây liệt tủy sống, liệt hành tủy dẫn đến suy hô hấp và tử vong.
Trước khi có vắc xin, những năm 1957 - 1959, bại liệt từng gây dịch lớn ở các tỉnh phía Bắc nước ta với khoảng 17.000 bệnh nhi, trong đó hơn 500 ca tử vong mỗi năm.
Ho gà
Ho gà lây qua đường hô hấp, 90% ca mắc và tử vong do ho gà là trẻ dưới 1 tuổi. Ho gà có thể gây biến chứng thần kinh viêm não, chảy máu nội sọ, bệnh não cấp, để lại các di chứng như mất trí nhớ, co giật, động kinh…
Dù qua khỏi, các cơn ho vẫn có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng khiến trẻ ăn uống kém, suy dinh dưỡng....
Bệnh do vi khuẩn Hib
Vi khuẩn Hib lây qua đường hô hấp, tiếp xúc gần. Bệnh viêm màng não do Hib dễ gây tử vong cho trẻ nếu không được điều trị kháng sinh sớm. Ngay cả khi được xử trí kịp thời, vẫn có 3 - 20% số trẻ tử vong. Nếu qua khỏi, trẻ vẫn có thể gặp nhiều di chứng nặng nề như liệt, điếc, mù lòa, động kinh, suy giảm trí nhớ, thiểu năng trí tuệ… với tỷ lệ lên đến 30%. .
Uốn ván
Nha bào uốn ván lây nhiễm vào cơ thể thông qua các vết thương, trầy xước. Người bệnh tử vong do suy hô hấp, ngừng tim đột ngột, nhiễm trùng toàn thân, xuất huyết. Ở trẻ nhỏ, uốn ván gây tử vong với tỷ lệ 25-90%. Ở trẻ sơ sinh, tỷ lệ này có thể lên đến 95%. Bệnh còn gây ra các biến chứng cản trở sự phát triển vận động của trẻ như suy hô hấp do cơn co thắt kéo dài, suy dinh dưỡng, cứng khớp, gãy xương.
Bạch hầu
Bạch hầu lây qua đường hô hấp và qua các vật trung gian chứa chất tiết của người bệnh. Bệnh có thể gây tắc đường thở tử vong và các biến chứng khác như viêm cơ tim, liệt màng khẩu cái (màng hầu), liệt dây thần kinh vận nhãn, liệt cơ chi và cơ hoành.
Trong đó, liệt cơ hoành có thể dẫn đến viêm phổi và suy hô hấp. Viêm cơ tim gây rối loạn chức năng cơ tim và nhịp tim, tử vong do đột ngột trụy tim mạch…
Tại Việt Nam, trước khi có vắc xin, dịch bạch hầu xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành, đặc biệt là ở các thành phố có mật độ dân cư cao. Nhờ có vắc xin, số ca mắc đã giảm đáng kể, tuy nhiên mầm bệnh vẫn còn trong cộng đồng và thỉnh thoảng gây ra các ca tử vong. Trong năm 2023, cả nước ghi nhận hàng chục ca mắc bạch hầu và 3 ca tử vong. Từ đầu năm đến ngày 10/4, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) thống kê đã có 3 ca mắc.
Viêm gan B
Việt Nam là 1 trong 9 nước tại Tây Thái Bình Dương được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa vào danh sách những nước có tỷ lệ nhiễm virus viêm gan cao đáng báo động.
Virus viêm gan B là tác nhân hàng đầu dẫn đến xơ gan và ung thư gan. Có khoảng 80-90% trẻ sinh ra bị nhiễm virus trong thời gian 1 năm đầu đời và 30-50% trẻ bị nhiễm virus trước 6 tuổi sẽ mắc viêm gan mạn tính. 100% ung thư gan ở trẻ là do viêm gan B.
Để phòng các di chứng kể trên, các chuyên gia lưu ý phụ huynh giữ vệ sinh sạch sẽ cơ thể, không gian sống, đồ chơi và tiêm ngừa đầy đủ, đúng lịch cho trẻ. Hiện Việt Nam đã có vắc xin phòng các bệnh kể trên như vắc xin 5 trong 1 và 6 trong 1. Trong đó, vắc xin 6 trong 1 sử dụng trong chương trình Tiêm chủng dịch vụ là loại vắc xin phòng được nhiều bệnh nhất gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, bệnh do vi khuẩn Hib trong một mũi tiêm, giúp giảm số lần tiêm chủng, tiết kiệm thời gian cho ba mẹ. Vắc xin có thành phần ho gà vô bào, hạn chế phản ứng sốt, đau sau tiêm cho trẻ.
Vắc xin có lịch tiêm gồm 4 mũi: 3 mũi đầu vào tháng tuổi thứ 2-3-4 và tiêm nhắc mũi 4 khi trẻ 16-18 tháng tuổi. Trẻ cần hoàn thành 4 mũi tiêm trước 2 tuổi.
Hiện vắc xin 6 trong 1 có 2 loại: Loại của Pháp ở dạng pha sẵn, loại của Bỉ sẽ qua bước pha hồi chỉnh trước khi tiêm. Hai loại vắc xin đều có lịch tiêm, hiệu quả và độ an toàn như nhau.
Ngoài ra, có nhiều loại vắc xin phòng nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trẻ cần chủng ngừa trong năm đầu đời. Phụ huynh cần rà soát, tư vấn để tiêm đầy đủ và đúng lịch để trẻ được bảo vệ tối ưu.
Nhật Minh (tổng hợp)
.svg){kind=icon}
