Bạch cầu cấp (ung thư máu) là bệnh lý do các tế bào máu bị ung thư hóa trong quá trình tạo ra các tế bào máu.

Các tế bào ung thư nhân lên rất nhanh, nếu không được điều trị, các tế bào này sẽ ứ đọng trong tủy xương và tác động cản trở quá trình tạo ra các tế bào máu bình thường.

Bệnh bạch cầu cấp tiến triển nhanh và có thể gây tử vong trong vòng vài tuần đến vài tháng nếu không được điều trị. Tuy nhiên nếu được điều trị sớm và đúng cách có thể đẩy lui bệnh.

ThS.BS Nguyễn Quốc Nhật, Phó trưởng khoa Điều trị hóa chất, Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương cho biết về cơ bản, đa số các thể ung thư máu có thể phát hiện được thông qua xét nghiệm máu.

Tuy nhiên, có một số trường hợp đặc biệt như: số lượng tế bào bạch cầu trong máu quá thấp, làm xét nghiệm máu chưa có đủ số lượng tế bào để chẩn đoán chắc chắn ung thư máu.

Khi đó, ngoài xét nghiệm máu, bệnh nhân phải làm một số xét nghiệm liên quan đến miễn dịch di truyền, mà những xét nghiệm đó thường ưu tiên bệnh phẩm dịch tủy xương (cần chọc tủy). Do đó, để chẩn đoán ung thư máu, bệnh nhân thường được làm xét nghiệm huyết tủy đồ.

ThS Nguyễn Quốc Nhật, Phó trưởng khoa Điều trị hóa chất, tư vấn về chăm sóc, điều trị ung thư máu, Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương.

Tiến sĩ Huỳnh Văn Mẫn - Trưởng khoa Ghép tế bào gốc, Bệnh viện Huyết học - Truyền máu TP.HCM cho hay chọc hút tủy xương là lấy một số lượng nhỏ mô tủy dưới dạng dịch lỏng để xác định sự có mặt của các tế bào ung thư, là yếu tố quyết định để chẩn đoán bạch cầu cấp.

Ngoài ra, thầy thuốc có thể phân tích huyết thanh và nước tiểu. Nồng độ acid uric trong huyết tương, nước tiểu, nồng độ LDH sẽ tăng trong bệnh bạch cầu cấp.

Bên cạnh đó, để chẩn đoán bệnh ung thư máu, bác sĩ cũng có thể quan sát hình thái tế bào qua quy trình nhuộm đặc biệt; xét nghiệm phân loại tế bào hay xét nghiệm tìm bất thường gene.

Dễ bị nhiễm khuẩn - triệu chứng cảnh báo ung thư máu

Theo Tiến sĩ Mẫn, trong bệnh bạch cầu cấp, nhiều triệu chứng xuất hiện không những do sản xuất không đủ các loại tế bào máu bình thường trong tủy, mà còn do các tế bào ung thư lan tràn khắp cơ thể. Có 4 triệu chứng chính xảy ra do giảm các tế bào máu bình thường:

- Dễ bị nhiễm khuẩn là triệu chứng kết hợp với hiện tượng giảm số lượng bạch cầu ở máu ngoại vi. Chức năng của bạch cầu là bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài ví dụ tác nhân vi khuẩn, vì vậy lượng bạch cầu bị giảm sút dẫn đến không đủ khả năng chống đỡ, hậu quả là bệnh nhân ung thư máu dễ bị nhiễm khuẩn.

Bệnh nhân ung thư máu dễ bị nhiễm khuẩn.

- Thiếu máu xuất hiện liên quan đến việc giảm số lượng hồng cầu. Do chức năng của hồng cầu là vận chuyển oxy tới toàn bộ cơ thể nên mọi sự thiếu hụt hồng cầu đều gây ra hậu quả thiếu oxy ở các cơ quan đích trong cơ thể, gây ra các triệu chứng như thở nhanh hoặc thở ngắn khi vận động, hoa mắt, mệt mỏi và/ hoặc nhợt nhạt.

- Nguy cơ chảy máu: liên quan đến giảm số lượng tiểu cầu. Vì chức năng của tiểu cầu là cầm máu, nên mọi tình trạng thiếu hụt tiểu cầu đều làm tăng nguy cơ chảy máu ngay cả với chấn thương nhẹ, kết quả là xuất hiện những chấm xuất huyết nhỏ, mảng bầm dưới da, chảy máu từ lợi hoặc từ mũi. Chảy máu nội tạng có thể gặp trong một số trường hợp nặng.

- Triệu chứng liên quan đến hiện tượng tăng sinh của tế bào ung thư máu: Phì đại cơ quan nội tạng và các cơ quan khác do xâm lấn tế bào ung thư vào các cơ quan như gan, lách, hạch. Trong một số trường hợp, những tế bào này có thể xâm lấn hệ thần kinh trung ương có thể biểu hiện kích thích màng não gây nên triệu chứng đau đầu, nôn.