Tối 3/9, tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang tổ chức Lễ đón Bằng ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc.

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, việc ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” chính là thương hiệu quốc gia mà thế giới dành cho chúng ta, qua đó góp phần giới thiệu với bạn bè quốc tế về những di sản văn hóa đặc sắc miền núi phía bắc của Việt Nam, làm cho khu vực này tăng thêm sức hấp dẫn, cuốn hút đối với du khách. Đồng thời, giúp đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái và cộng đồng các dân tộc của 11 địa phương có di sản Then nhận thức đầy đủ hơn về giá trị của Then trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc, để từ đó có những biện pháp thiết thực và hiệu quả bảo tồn và phát huy giá trị của di sản gắn với phát triển ngành kinh tế du lịch nước nhà.

Ông Chẩu Văn Lâm, Bí thư Tỉnh ủy Tuyên Quang phát biểu tại buổi lễ.

Nhân dịp này, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch nước bày tỏ lòng biết ơn đối với các bậc tiền nhân, bằng tài năng, nỗ lực và cả máu xương, đã sáng tạo, bồi đắp và trao truyền cho con cháu tài sản qúy báu này; nhiệt liệt chúc mừng và biểu dương các cấp ủy, chính quyền và nhân dân 11 tỉnh có di sản Then Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam, đặc biệt là các nghệ nhân đã có nhiều nỗ lực, chung sức đồng lòng thực hành, truyền dạy, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa quý giá và độc đáo để di sản ngày càng có sức sống bền vững, lan tỏa sâu rộng như ngày hôm nay. Chủ tịch nước cũng trân trọng cảm ơn UNESCO, các Tổ chức quốc tế, các quốc gia bè bạn đã dành cho Việt Nam sự hợp tác, sự giúp đỡ quý báu trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa; và đặc biệt là ủng hộ, vinh danh di sản rất đặc sắc này của Việt Nam, của nhân loại.

Ông Christian Manhart, Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Hà Nội trao bằng Thực hành di sản Then cho ông Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và ông Hà Kim Ngọc, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam.

Chủ tịch nước đề nghị các địa phương sở hữu di sản Then quan tâm xây dựng các chương trình quảng bá, tuyên truyền sâu rộng, sáng tạo, hiệu quả để thúc đẩy sự gắn bó xã hội, khuyến khích ý thức về bản sắc và trách nhiệm của người dân địa phương trong lan tỏa và thực hành sinh hoạt tại cộng đồng. Cùng với đó, quan tâm đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi để các nghệ nhân Then truyền dạy về thực hành Then trong cộng đồng; tiếp tục sưu tầm, lưu giữ, xuất bản tư liệu Then cổ; chú ý đến tính đa dạng trong tổng thể của Then ở mỗi dân tộc và mỗi địa phương trong qúa trình bảo tồn và phát triển…

Ông Chẩu Văn Lâm, Bí thư tỉnh Tuyên Quang đại diện cho 11 tỉnh có di sản Then tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, cam kết chung tay đồng hành thực hiện tốt hơn nữa việc bảo tồn, phát huy di sản Then để di sản có sức sống bền vững, lan tỏa trong đời sống.

Tiếp nối phần lễ đón bằng di sản là chương trình nghệ thuật Để điệu Then còn mãi do UBND tỉnh Tuyên Quang chỉ đạo, Sở VHTTDL Tuyên Quang thực hiện. Khán giả được thưởng thức những tiết mục sân khấu hóa hoành tráng tái hiện những nghi lễ Then, điệu then tiêu biểu của các cộng đồng sở hữu di sản.

Lực lượng hùng hậu các thầy Then, nghệ nhân, diễn viên từ các tỉnh có di sản đã trình diễn những câu hát, giai điệu đàn tính, trang phục độc đáo của các dân tộc. Nghệ thuật độc đáo, nét đẹp văn hóa tín ngưỡng của các đồng bào dân tộc hòa quyện trong chương trình Để điệu Then còn mãi.

Ngày 12/12/2019, tại Phiên họp Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 14 của UNESCO diễn ra tại Bogotá, thủ đô nước Cộng hòa Colombia, “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Then vừa là một loại hình văn nghệ dân gian, vừa là một biểu hiện của tín ngưỡng dân gian. Thực hành Then là nghi lễ không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái ở các tỉnh miền núi phía bắc của Tổ quốc. Một trong những điểm đặc sắc của Then là ngôn ngữ ẩn chứa chiều sâu văn hóa. Nội dung các khúc hát then- một loại hình diễn xướng dân gian, tích hợp nhiều loại hình nghệ thuật đều toát lên tư tưởng nhân văn sâu sắc, chứa đựng tình yêu thiên nhiên, tình yêu đôi lứa, nghĩa vợ chồng, răn dạy đạo lý làm người, ca ngợi làng bản, quê hương... Giai điệu Then sâu lắng, có sức truyền cảm, lay động lòng người, âm thanh đàn Tính - nhạc cụ chính được sử dụng trong hát Then mượt mà, rạo rực, tạo nên hồn dân ca, dân vũ đặc sắc. Với những giá trị nghệ thuật độc đáo của mình, Then đã góp phần hun đúc tâm hồn, tình cảm và ý chí, khát vọng vươn lên, xây đắp cuộc sống ấm no, hạnh phúc của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái, được trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. 

Ảnh: Mạnh Thắng