Quan điểm về quyền con người
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đưa ra quan điểm toàn diện về quyền con người, thể hiện sự kết hợp giữa tính phổ quát của các giá trị nhân quyền và tính đặc thù của từng quốc gia. Tại Đại hội Đảng XII[J1] đã chỉ rõ: “Chúng ta phải tôn trọng và bảo vệ các giá trị nhân quyền phổ quát, nhưng cũng phải xem xét và thực hiện phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam, đảm bảo tính đặc thù của văn hóa và xã hội.” (1)
Trong khi thừa nhận tính phổ quát của quyền con người, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh việc thực hiện các quyền này phải phù hợp với điều kiện cụ thể của từng quốc gia, như bối cảnh lịch sử, các giá trị văn hóa và truyền thống của quốc gia, điều kiện xã hội, kinh tế và chính trị. Việt Nam tôn trọng và bảo vệ các quyền con người dựa trên cơ sở pháp lý quốc tế và quốc gia, thể hiện ở Hiến pháp Việt Nam và các bộ luật liên quan đều quy định rõ ràng về quyền con người, đảm bảo mọi người dân đều được hưởng các quyền cơ bản; ở các chính sách phát triển kinh tế - xã hội nhằm nâng cao đời sống người dân, từ đó bảo đảm các quyền về kinh tế, xã hội và văn hóa; ở hoạt giáo dục và tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân cũng như việc đối thoại, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quyền con người.
Quan điểm trên một lần nữa được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh trong bài phát biểu tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026[J1] : “mọi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân”, “Không chờ đến khi kinh tế đạt tới trình độ phát triển cao rồi mới thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, càng không “hy sinh” tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.” (2)
Quyền con người và chủ nghĩa xã hội
Trong bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu [J1] rõ: “Trong chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa, mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân là mối quan hệ giữa các chủ thể thống nhất về mục tiêu và lợi ích; mọi đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật và hoạt động của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân dân, lấy hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”(3).
Có thể thấy, chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam nhằm mục tiêu cao nhất là vì con người, đảm bảo mọi người dân đều được hưởng các quyền cơ bản như quyền được sống, quyền tự do và quyền phát triển. Trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, nhất thiết phải xây dựng, củng cố dân chủ xã hội chủ nghĩa. Nhân dân có quyền làm chủ, tất yếu quyền con người trong tất cả các lĩnh vực sẽ được đảm bảo, tôn trọng.
Thực thi quyền con người thông qua phát triển kinh tế - xã hội
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh mối liên hệ giữa việc thực thi quyền con người và phát triển kinh tế - xã hội, trong đó tập trung vào hai khía cạnh chính: phát triển bền vững và chống đói nghèo, bất bình đẳng. Phát biểu tại Đại hội Đảng lần thứ XIII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng xác định sự phát triển phải đảm bảo cả yếu tố kinh tế và xã hội, và việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân là mục tiêu quan trọng trong quá trình phát triển bền vững (4).
Trước hết, phát triển kinh tế phải được thực hiện đồng bộ với việc bảo vệ môi trường, các hoạt động kinh tế không chỉ tập trung vào việc tăng trưởng mà còn phải chú trọng đến việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Thứ hai, phát triển bền vững còn phải đảm bảo rằng sự phát triển này mang lại lợi ích cho tất cả các tầng lớp xã hội, cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng y tế, giáo dục và đời sống tinh thần của người dân. Việc xóa đói giảm nghèo và giảm bất bình đẳng trong xã hội là những mục tiêu quan trọng để thực hiện quyền con người. Đảo đảm quyền con người không thể tách rời khỏi nỗ lực giảm thiểu khoảng cách giàu nghèo và cung cấp cơ hội công bằng cho tất cả mọi người.
Thực tiễn đã chứng minh, trong suốt quá trình lãnh đạo công cuộc đổi mới, Đảng và Nhà nước ta đã tập trung nỗ lực xây dựng xã hội mới, gắn phát triển kinh tế với từng bước phát triển văn hóa, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, không ngừng cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa.
Quyền con người trong pháp luật và hệ thống chính trị
Quyền con người được ghi nhận và bảo vệ trong Hiến pháp Việt Nam. Các luật liên quan như Luật Nhân quyền, Luật Cư trú, và Luật Tố tụng Hình sự cũng có những quy định nhằm bảo vệ quyền con người và đảm bảo rằng các quyền này được thực thi trong thực tiễn. Trong hệ thống chính trị, Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vai trò lãnh đạo và định hướng chính trị, và việc bảo đảm quyền con người là một phần trong các mục tiêu chính trị của Đảng.
Đảng cam kết bảo vệ quyền con người, đồng thời coi trọng việc thực hiện các chính sách xã hội và kinh tế nhằm cải thiện đời sống người dân. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh Nhà nước Việt Nam đang xây dựng một hệ thống pháp quyền, trong đó các quyền con người được bảo vệ bởi pháp luật. Việc bảo đảm quyền con người trong hệ thống chính trị bao gồm việc thực hiện các chính sách, pháp luật và các quy định nhằm bảo vệ và nâng cao quyền lợi của người dân.
Giáo dục và nâng cao nhận thức về quyền con người
Quyền con người được tích hợp vào chương trình giáo dục từ cấp cơ sở đến cấp trung học phổ thông và đại học. Việc đưa các kiến thức về quyền con người vào giảng dạy giúp học sinh, sinh viên hiểu rõ hơn về các quyền cơ bản và nghĩa vụ của họ trong xã hội. Để đảm bảo hiệu quả, việc đào tạo giáo viên về quyền con người giúp họ có khả năng truyền đạt kiến thức này cho học sinh một cách chính xác và hiệu quả.
Trong các các báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam nhấn mạnh việc phát triển các tài liệu học tập về quyền con người để phục vụ cho việc giảng dạy và học tập, khuyến khích việc sử dụng các phương tiện truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng. Ngoài ra, việc có cơ chế giám sát và đánh giá việc thực hiện các chương trình giáo dục về quyền con người nhằm đảm bảo các chương trình này đạt được mục tiêu và có hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức.
Cam kết quốc tế
Việt Nam là thành viên của nhiều công ước quốc tế về quyền con người, như Công ước Quốc tế về Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) và Công ước Quốc tế về Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa (ICESCR). Việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về quyền con người không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm đạo đức của Việt Nam trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.
Để đảo đảm quyền con người trong thực tiễn, Việt Nam tiếp tục sửa đổi và hoàn thiện hệ thống pháp luật để đảm bảo rằng các quy định về quyền con người trong pháp luật quốc gia phù hợp với các cam kết quốc tế. [J1] Đồng thời, triển khai các chương trình và chính sách quốc gia nhằm bảo đảm quyền con người, bao gồm các chính sách xã hội, chính sách phát triển kinh tế và các chương trình giảm nghèo.
Đối thoại và hợp tác quốc tế về quyền con người
Việt Nam đã tham gia vào nhiều công ước quốc tế về quyền con người, việc ký kết và thực hiện các công ước này là cam kết của Việt Nam đối với các tiêu chuẩn quốc tế về quyền con người. Đồng thời, Việt Nam đã tham gia tích cực vào các cơ chế giám sát quốc tế, chẳng hạn như Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc và các cơ quan giám sát khác để đánh giá tình hình quyền con người và báo cáo về việc thực hiện các cam kết quốc tế; tổ chức và tham gia vào các diễn đàn quốc tế cũng như tham gia đối thoại song phương và đa phương nhằm giải quyết các vấn đề cụ thể và thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau về quyền con người.
Tăng cường minh bạch và trách nhiệm trong việc thực hiện quyền con người
Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi để người dân và các tổ chức quốc tế dễ dàng tiếp cận thông tin về quyền con người, đảm bảo việc cung cấp thông tin về quyền con người một cách chính xác và khách quan, tránh sự hiểu lầm hoặc thông tin sai lệch có thể gây ảnh hưởng đến niềm tin của công chúng và cộng đồng quốc tế. Các cơ quan và tổ chức có liên quan luôn tổ chức giám sát, đánh giá tình hình về quyền con người. Đảng Cộng sản Việt Nam và các cơ quan nhà nước đã tăng cường thực hiện và bảo vệ quyền con người, xây dựng các chính sách và chương trình phù hợp, đồng thời đảm bảo các chính sách này được thực thi hiệu quả. Ngoài ra, Việt Nam đã khuyến khích sự tham gia của các tổ chức quốc tế có uy tín trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.
Tóm lại, các quan điểm nêu trên của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thể hiện một cách toàn diện, nhất quán quan điểm của Đảng, Nhà nước ta cũng như phù hợp với các nguyên tắc, nội dung cơ bản và xu thế phát triển theo hướng tiến bộ trong lĩnh vực quyền con người nói riêng và luật pháp quốc tế nói chung. Các quan điểm đó có đóng góp quan trọng về mặt lý luận của Việt Nam trong lĩnh vực quyền con người, đồng thời có giá trị định hướng cho mọi hoạt động của Đảng và Nhà nước trên lĩnh vực bảo vệ, đấu tranh về nhân quyền trong bối cảnh toàn cầu hóa đang có những diễn biến mới và rất phức tạp.
...........
(1) Bài phát biểu tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XII, diễn ra vào tháng 1 năm 2016.
(2) Bài phát biểu tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026 được in trong cuốn sách "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam"
(3)Trong bài viết "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam" đăng trên TTXVN.
(4) Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại phiên khai mạc Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XIII, ngày 26 /1/2021.
.svg){kind=icon}
