Sự quan tâm đặc biệt của Đảng và nhà nước ta đối với nhóm các dân tộc rất ít người là một minh chứng sống động.
Theo thống kê của Ủy ban Dân tộc, trong số 53 dân tộc thiểu số của nước ta có 16 dân tộc có số dân dưới 10.000 người (Ơ Đu, Pu Péo, Si La, Rơ Măm, Brâu, Cống, Bố Y, Mảng, Lô Lô, Cờ Lao, Ngái, La Ha, Pà Thẻn, Lự, Chứt, La Hủ). Nhóm dân tộc này hiện có hơn 74.000 người, chiếm 0,08% dân số toàn quốc và 0,55% cộng đồng dân tộc thiểu số.
Nhóm dân tộc rất ít người cư trú tại những địa bàn khó khăn thuộc lõi nghèo của cả nước, tập trung ở các xã, thôn bản đặc biệt khó khăn của các tỉnh vùng núi cao, biên giới (Điện Biên, Sơn La, Hà Giang, Kon Tum…). Nhóm dân tộc này luôn bị tụt hậu trong việc tiếp cận các nguồn lực, dịch vụ công và cơ hội phát triển quyền con người, tỷ lệ hộ nghèo cao gấp 2 - 4 lần so với các nhóm dân tộc khác.
Với điều kiện, hoàn cảnh kinh tế - xã hội hết sức khó khăn, nhóm dân tộc này có nguy cơ ngày càng tụt hậu trong quá trình phát triển; mai một bản sắc văn hóa, ngôn ngữ và chất lượng dân số thấp. Những hạn chế này là rào cản cho sự phát triển kinh tế - xã hội và phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số, gia tăng khoảng cách giàu nghèo giữa các dân tộc. Do đó, việc bảo vệ và phát triển dân số các dân tộc dưới 10.000 người là yêu cầu cấp bách hiện nay.
Nhiều nghiên cứu cho thấy các chỉ số đáng quan ngại trong “bức tranh” thực trạng dân số của 16 dân tộc thiểu số rất ít người. Trong đó có thể kể đến các chỉ số như: tuổi thọ trung bình thấp hơn 3 - 4 năm so với kết quả chung của cả nước; tầm vóc thể lực (chiều cao, cân nặng trung bình) thấp so với các dân tộc khác; tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng ở mức cao (29,2%), đặc biệt là suy dinh dưỡng thể thấp còi, nhẹ cân. Bên cạnh đó, tỷ lệ thiếu máu, thiếu vitamin A tiền lâm sàng, i ốt, kẽm… vẫn còn ở mức cao; dinh dưỡng học đường chưa được quan tâm và đầu tư đúng mức; tình trạng học sinh bỏ học cao, tỷ lệ người có trình độ đại học, thạc sỹ thấp hơn nhiều so với các dân tộc thiểu số khác.
Đặc biệt, tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết còn khá cao trong khi đây là nguyên nhân cơ bản dẫn đến nhiều hệ lụy như đẻ non, thai nhi kém phát triển, suy dinh dưỡng, thể trạng yếu, tỷ lệ tử vong cao, chất lượng giống nòi suy thoái do mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm… làm giảm chất lượng dân số các dân tộc thiểu số rất ít người nói riêng và nguồn nhân lực tương lai của nước nhà nói chung.
Bởi vậy, Ngày 25/10/2017, Hội nghị lần thứ 6 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới, trong đó nêu rõ quan điểm: "Bảo vệ và phát triển dân số các dân tộc có dưới 10.000 người, đặc biệt là những dân tộc có rất ít người".
Đức Yên, Ánh Tuyết, Hà Quốc Tiến
.svg){kind=icon}
