Dữ liệu cá nhân của trẻ em đang lộ, lọt trên mạng
Tại Tọa đàm “Bảo vệ dữ liệu cá nhân và phòng chống thông tin độc hại đối với trẻ em trên mạng: Từ nhận thức đến chính sách và công nghệ” do Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam (VNISA) tổ chức mới đây, Phó Chủ tịch VNISA Ngô Tuấn Anh cho hay, theo một nghiên cứu, độ tuổi trung bình trẻ em Việt Nam sở hữu điện thoại là 9 tuổi, sớm hơn thế giới 4 năm; trong khi độ tuổi trung bình trẻ có hiểu biết ban đầu về an toàn thông tin mạng là 13 tuổi.
Hầu hết các em chưa được trang bị các kiến thức để bảo vệ thông tin cá nhân cũng như an toàn của bản thân khi tham gia môi trường mạng và vô hình trung, dữ liệu của các trẻ em cũng trở thành những miếng mồi của những kẻ xấu.
Nhận định tình trạng lộ lọt, đánh cắp dữ liệu cá nhân, trong đó có dữ liệu của trẻ em khá phổ biến, bà Đinh Như Hoa, Trưởng phòng Kiểm định, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT/CC), Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, hiện nay xảy ra nhiều vụ lộ lọt thông tin cá nhân.
Bà Hoa lưu ý, việc lộ lọt thông tin không chỉ ở Việt Nam. Thực tế thông tin cá nhân là loại thông tin có nhiều giá trị nhất, là “mỏ vàng” kẻ xấu luôn nhắm tới. Kẻ lừa đảo khai thác nhiều thông tin cá nhân của người dùng, cha mẹ (Căn cước công dân, số tài khoản, điện thoại…) và trẻ em.
Theo bà Hoa, có một số nguyên nhân chính dẫn đến thông tin, dữ liệu của trẻ em bị lộ lọt. Nguyên nhân đầu tiên là do các hệ thống thông tin thu thập, lưu trữ dữ liệu người dùng nhưng chưa phê duyệt cấp độ và chưa được triển khai đầy đủ các phương án bảo đảm an toàn thông tin theo cấp độ tương ứng dẫn đến dễ bị tấn công, khai thác.
Bên cạnh đó, thông tin của trẻ còn bị lộ lọt do nhận thức của người dùng chưa tốt, bất cẩn, cung cấp thông tin dễ dàng trên mạng. Nhiều bậc cha mẹ, nhiều trường học chưa lưu ý nhiều khi chia sẻ thông tin.
“Vào dịp cuối năm học, việc chia sẻ thông tin tràn lan khi bố mẹ khoe bảng điểm, thành tích của con em sau một năm học rất thoải mái trên mạng. Từ đây, kẻ xấu có thể tiếp cận việc con bao nhiêu tuổi, học lớp nào và được bao nhiêu điểm học tập”, bà Hoa ví dụ.
Ngoài ra, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thu thập nhiều dữ liệu nhưng không bảo vệ an toàn; chia sẻ trái phép cho bên thứ ba; lộ lọt từ nhân viên quản lý dữ liệu. Cùng với đó, lừa đảo trực tuyến gia tăng, nhiều website được lập ra để thu thập thông tin cá nhân.
Chia sẻ tác động của những thông tin độc hại trên môi trường mạng đối với trẻ em, ông Đỗ Dương Hiển, Childfund Việt Nam cho biết, trong quá trình làm việc và thực hiện các khảo sát đánh giá đã có những bằng chứng rõ ràng về việc ảnh hưởng tâm lý của trẻ khi tiếp xúc với thông tin không phù hợp. Có số liệu cho thấy, 20% trẻ em có những cảm giác sợ hãi, ghê tởm khi xem các clip bạo lực và hành vi tình dục trong 1 tháng sau khi tiếp cận thông tin.
Cũng theo ông Hiển, một báo cáo của quốc tế năm 2022 cho biết, có 1 triệu báo cáo của các công ty công nghệ đến từ Việt Nam liên quan đến hình ảnh xâm hại tình dục trẻ em trên mạng, tăng 20% so với năm 2021. Số lượng hình ảnh xâm hại được tải lên từ người dùng ở Việt Nam. Các em đã có những chia sẻ như sợ, ghê tởm, bất lực, bị bỏ rơi và cô đơn.
Chung tay bảo vệ, đồng hành cùng trẻ em
Phó cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Nga cũng cho rằng, tổn thương mà trẻ phải đối mặt khi thông tin cá nhân bị chia sẻ lên mạng, bị kẻ xấu lợi dụng là rất lớn. Ảnh hưởng đầu tiên là gây khó chịu với trẻ, nguy hại hơn là liên quan đến lừa đảo, lạm dụng. Từ việc lộ lọt thông tin cá nhân còn có thể đưa đến việc trẻ bị bắt nạt, lạm dụng trên mạng.
Theo bà Nga, công tác phòng ngừa vẫn là quan trọng nhất. Nếu trẻ bị lừa gạt thông qua việc lộ lọt các thông tin trên mạng, cha mẹ và thầy cô cần phải luôn bên cạnh để đồng hành cùng con.
Hiện, hệ thống pháp luật tại Việt Nam đã có quy định quyền riêng tư, bí mật của trẻ em. Từ quy định cần phải chuyển thành kiến thức, kỹ năng của trẻ em, cha mẹ.
Bà Đinh Thị Như Hoa, Cục An toàn thông tin cho biết, Bộ Thông tin và Truyền thông đã bổ sung các quy định về xử lý vi phạm thu thập thông tin cá nhân. Mức phạt có thể lên đến 40 - 60 triệu đồng. Điều cần làm là nâng cao nhận thức của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân.
Đặc biêt, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng đang triển khai đánh giá sản phẩm, dịch vụ số bảo vệ, hỗ trợ trẻ em. Trong đó sẽ tiến hành đánh giá 2 nhóm sản phẩm gồm bảo vệ trẻ em; hỗ trợ trẻ em trong học tập, vui chơi, giải trí.
Về phía công ty công nghệ, ông Hoàng Anh, Tập đoàn CMC cho biết, các nền tảng đang hỗ trợ người dùng (user) để hạn chế lộ lọt thông tin cá nhân của mình. Các nền tảng mạng hiện nay cũng có các công cụ để kiểm soát nội dung không phù hợp và nội dung độc hại. Ngoài ra, có thêm các ứng dụng công nghệ để hỗ trợ phụ huynh trong quán lý hành trình của con cái mình trên mạng xã hội.
Ông Chu Đại Thông, Phó trưởng phòng An ninh thông tin mạng, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao, Bộ Công an cho biết: Bộ đã phối hợp với nhiều bộ, ban ngành, triển khai Quyết định số 830/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 01/06/2021 về phê duyệt Chương trình "Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021 - 2025”.
Thời gian tới, Bộ Công an cũng sẽ tiếp tục phối hợp để tiến hành kiểm tra việc thi hành Nghị định số 53/2022/NĐ-CP ngày 15/8/2022 quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng và Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17/4/2023 về bảo vệ dữ liệu cá nhân để bảo vệ thông tin của người dùng nói chung và thông tin về trẻ em nói riêng; hạn chế các thông tin cá nhân, các thông tin trẻ em được rao bán và sử dụng bất hợp pháp trên mạng.
.svg){kind=icon}
