Hải Dương và Hải Phòng đang nổi lên như những ví dụ tiêu biểu trong nỗ lực này, với các KCN như An Phát, Nam Cầu Kiền, và Deep-C tích cực hướng tới sự phát triển bền vững.
Sau dịch COVID-19, sự chuyển đổi này không chỉ mang lại những kết quả tích cực cho chuỗi kinh tế tuần hoàn mà còn tăng sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài, những người đang ngày càng quan tâm đến các yếu tố bền vững và trách nhiệm môi trường. Điểm nổi bật của mô hình này là sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, thông qua việc ứng dụng công nghệ hiện đại và phương pháp quản lý hiệu quả.
Ông Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Shinec, cho biết tại KCN Nam Cầu Kiền, hơn 1 triệu cây xanh đã được trồng, chiếm 33% tổng diện tích đất. Hệ thống quan trắc nguồn thải tự động được áp dụng để theo dõi và quản lý môi trường 24/7. Đáng chú ý, 25% lượng nước thải đã qua xử lý được tái sử dụng cho tưới cây và rửa đường, giúp tiết kiệm chi phí nước sạch tới 6 tỷ đồng mỗi năm. Hệ sinh thái của KCN cũng được phục hồi tới 65%, một phần nhờ vào việc áp dụng phương pháp cộng sinh công nghiệp, trong đó doanh nghiệp sử dụng chung hạ tầng và tận dụng chất thải của nhau như tài nguyên đầu vào.
Bên cạnh đó, KCN Nam Cầu Kiền đã triển khai ba chuỗi cộng sinh trong các ngành luyện kim-cơ khí, nhựa và sản phẩm từ nhựa, phụ trợ điện-điện tử. Sự kết nối này tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tìm kiếm nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ, đồng thời đóng góp vào nền kinh tế tuần hoàn.
KCN An Phát tại Hải Dương cũng đang đẩy mạnh phát triển mô hình sinh thái. Ông Phạm Văn Tuấn, Phó Tổng Giám đốc An Phát Holdings, nhấn mạnh rằng việc phát triển các dự án KCN theo hướng sinh thái không chỉ thu hút vốn đầu tư nước ngoài mà còn góp phần hiện thực hóa cam kết của Việt Nam về giảm phát thải ròng xuống 0 vào năm 2050. An Phát khuyến khích các đối tác kinh doanh theo chu trình sản xuất xanh, ưu tiên các ngành không gây ô nhiễm.
Tuy nhiên, quá trình này đối mặt với nhiều thách thức như pháp lý, nguồn vốn và đòi hỏi về cộng sinh công nghiệp. Chi phí đầu tư lớn nhưng việc tiếp cận nguồn vốn chưa dễ dàng. Sự hỗ trợ từ chính phủ và hợp tác quốc tế là cần thiết để khắc phục các rào cản.
Một điểm sáng trong sự chuyển đổi này là Dự án “Triển khai khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) phối hợp thực hiện. Dự án đã hỗ trợ 90 doanh nghiệp với 663 giải pháp sản xuất sạch hơn tại các KCN lớn như Hiệp Phước, Amata và Đình Vũ, góp phần tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải CO2 và mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt.
Những nỗ lực này cho thấy bước khởi đầu hiệu quả, nhưng còn rất nhiều việc phải làm để Việt Nam có thể phát triển bền vững theo đúng cam kết. Việc hỗ trợ từ chính phủ, cùng sự hợp tác quốc tế sẽ là chìa khóa để khắc phục các thách thức và nâng cao nhận thức về phát triển bền vững trong tương lai.