Theo thống kê của Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ (Bộ Công an), trong giai đoạn từ 2012 - 2020, cả nước xảy ra hơn 27.500 vụ cháy, trong đó khoảng 14.200 vụ có nguyên nhân từ sự cố hệ thống điện (chiếm 51,9%).
Trong tháng 4/2024, toàn quốc xảy ra 372 vụ cháy. Cháy vẫn chủ yếu xảy ra tại địa bàn thành thị với 218 vụ (chiếm 58,6%), trong đó có 39% (145 vụ) cháy ở nhà dân, 20 vụ cháy nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh (chiếm 5,4%). Đáng lưu tâm, có tới 75,5% vụ cháy xảy ra là do sự cố hệ thống điện và thiết bị điện.
Sự cố điện gây cháy là vô cùng nguy hiểm, có thể gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Đơn cử như tại vụ cháy chung cư mini ở phố Khương Hạ (quận Thanh Xuân, TP Hà Nội) vào tháng 9/2023 khiến 56 người tử vong, Viện khoa học Hình sự - Bộ Công an kết luận nguyên nhân cháy là do chập mạch điện trên đường dây dẫn điện tại khu vực bình ắc quy thuộc phần đầu xe mô tô sử dụng động cơ xăng (xe tay ga).
Sau khi cháy từ xe tay ga, ngọn lửa lan vào khu vực cáp điện, các hộp công tơ điện đặt giáp tường phía Nam tầng 1 gây cháy, sau đó cháy lan ra các xe lân cận.
Những nguyên nhân dẫn tới sự cố điện gây cháy
Theo Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ, những nguyên nhân dẫn tới sự cố điện gây cháy trong hộ gia đình như sau:
Cháy do chập mạch điện: Chập mạch điện là trường hợp các dây pha chập vào nhau, dây nóng chạm vào dây nguội, dây nóng chạm đất làm điện trở mạch ngoài rất nhỏ, dòng điện trong mạch tăng rất lớn.
Đối với loại dây có lớp bọc cách điện, chập mạch điện xảy ra do dây bị kéo căng quá mức; sử dụng lâu ngày bị lão hóa mất khả năng cách điện, tác động của nhiệt độ cao; đặt dây tại khu vực có chất ăn mòn lớp cách điện; đóng đinh vào giữa 2 dây dẫn có cùng lớp cách điện làm cho lớp cách điện bị hỏng hoặc trường hợp các mối nối của 2 dây gần nhau không có lớp cách điện đảm bảo.
Đối với loại dây trần, có thể bị chập mạch do mưa bão, mắc dây nóng và dây nguội quá gần nhau, dây bị trùng chập.
Tình trạng chập mạch điện cũng có thể xảy ra do việc đấu nối giữa các dây dẫn với thiết bị không đúng kỹ thuật, không chặt; do sét đánh thẳng vào đường dây.
Đối với động cơ điện, các cuộn dây không đảm bảo tiêu chuẩn cách điện; sử dụng lâu ngày bị lão hoá, động cơ bị kẹt quay chậm hoặc dừng quay... có thể dẫn tới chập mạch.
Cháy do dòng điện quá tải: Quá tải là trường hợp dòng điện tiêu thụ lớn hơn dòng điện định mức cho phép của dây dẫn, làm cho cường độ dòng điện tăng tỏa ra nhiệt lượng lớn hơn nhiều so với lúc bình thường, đến mức có thể làm cháy lớp cách điện của dây dẫn.
Nguyên nhân quá tải thường là do động cơ điện bị kẹt, quay chậm hoặc dừng quay; thiết kế, lắp đặt hệ thống dây dẫn điện không đúng tiêu chuẩn, dây dẫn có tiết diện nhỏ hơn so với yêu cầu của thiết bị điện; lắp đặt nhiều thiết bị điện nhưng không cải tạo, thay thế hệ thống dây dẫn điện đúng tiêu chuẩn; cắm nhiều thiết bị điện cùng một lúc vào một ổ cắm.
Ngoài ra, việc không lắp các thiết bị tự ngắt (áptômat, cầu chì...) hoặc lắp các thiết bị tự ngắt không đúng tiêu chuẩn; không kiểm tra, bảo dưỡng động cơ điện... cũng có thể dẫn tới dòng điện quá tải.
Cháy do đấu nối dây điện không đúng kỹ thuật: Trong trường hợp này, khi dòng điện chạy qua, điện trở tại điểm đấu nối tăng, phát sinh nhiệt làm điểm đầu nối nóng đỏ; hoặc do mối nối lỏng sẽ phóng tia lửa điện gây cháy các vật xung quanh.
Cháy do sự truyền nhiệt của thiết bị tiêu thụ điện: Các thiết bị tiêu thụ điện sinh nhiệt như bóng điện, bàn là, bếp điện, lò sưởi điện... khi sử dụng tỏa ra lượng nhiệt rất lớn, nhiệt độ của các thiết bị trên đều lớn hơn nhiệt độ bốc cháy của nhiều loại chất cháy. Do đó khi sử dụng các thiết bị sinh nhiệt nếu để chất cháy liền kề sẽ bị cháy và cháy lan.
Biện pháp phòng cháy
Để phòng tránh các vụ hỏa hoạn xuất phát từ sự cố điện, Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ khuyến cáo người dân thực hiện những vấn đề dưới đây:
Tính toán, thiết kế, thi công lắp đặt hệ thống điện bảo đảm tiêu chuẩn và các yêu cầu kỹ thuật.
Lựa chọn dây dẫn điện có tiết diện phù hợp với khả năng chịu tải của thiết bị tiêu thụ điện; lựa chọn dây dẫn có chất lượng cao khi đi ngầm trong tường; lựa chọn dây dẫn, thiết bị điện có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Các mối nối dây dẫn điện phải đảm bảo đúng kỹ thuật (nối so le và được quấn băng cách điện).
Không câu móc, đấu nối điện tùy tiện; không luồn dây điện qua mái lá, mái tôn; không cắm dây dẫn trực tiếp vào ổ cắm.
Thường xuyên kiểm tra, phát hiện, sửa chữa thay thế thiết bị điện và mạng điện hư hỏng; không sử dụng nhiều thiết bị điện có công suất lớn vào cùng một ổ cắm.
Không nên sạc điện thoại, máy tính, xe đạp điện, xe máy điện qua đêm; trước khi đi ngủ hoặc ra khỏi nhà tắt các thiết bị điện không cần thiết.
Không lắp đặt thêm các thiết bị tiêu thụ điện nếu không xác định rõ dây dẫn có chịu tải được hay không; không để các vật liệu dễ cháy phủ lên các mối nối trên dây dẫn điện hoặc phủ lên ổ cắm điện, cầu dao điện…
Không phơi, sấy quần áo trực tiếp lên đèn, quạt sưởi; khi dùng thiết bị đốt nóng như bếp điện, ấm điện... phải có người trông coi.
Xử trí khẩn cấp khi xảy ra cháy
Khi xảy ra cháy hệ thống điện hoặc trong khu vực có điện, người dân phải bằng mọi cách cắt nguồn cấp điện để tránh chập cháy sang các khu vực xung quanh.
Cụ thể, đối với hệ thống điện, cần ngắt cầu dao, áptômát; còn đối với các thiết bị, cần cắt công tắc, rút phích cắm.
Các trường hợp không thực hiện được thao tác trên, người dân dùng kìm cách điện, câu liêm có cán bằng vật liệu cách điện để cắt đứt dây dẫn điện từ nguồn cung cấp điện cho nơi bị cháy.
Sau khi đã cắt điện, tiến hành các biện pháp chữa cháy phù hợp với từng loại đám cháy, sử dụng các phương tiện chữa cháy ban đầu như bình chữa cháy xách tay, sử dụng hệ thống họng nước chữa cháy vách tường để dập tắt đám cháy...
.svg){kind=icon}
