Không một chiếc xe nào dừng lại trong vụ tai nạn thảm khốc ở Ái Mộ, Long Biên. Đứa trẻ con khi ấy vẫn đang hấp hối. Và hẳn nhiều người sẽ dễ dàng bật ra lý do cho sự lạnh lùng đến tàn nhẫn ấy: họ sợ. Quá nhiều bất an đang chờ nếu họ “dám” giúp người bị nạn.

“Em có khách rồi”

Hà Nội, tháng 11/2009, trong quán ăn, một nhóm thanh niên bàn bên gây sự. Tôi đang đi ăn với bạn gái, hạ mình xin lỗi cho yên chuyện. Chúng tôi ngồi xuống, ăn tiếp và tưởng thế là xong. 10 giây sau, một chai Coca thủy tinh bất ngờ bổ xuống đầu tôi từ phía sau. Cực nhanh và mạnh.

Máu chảy ra rất nhanh, và đến khi tôi đứng dậy, thoát được khỏi bàn, thì  đã chảy xuống đến tận giày. Một số người dân cản tên thanh niên lại, còn tôi thì chạy một mình ra đầu phố, tìm một chiếc taxi để đi đến bệnh viện. Bạn gái tôi đã cuống quá không đi được nữa.

Ra đến đầu phố, máu túa ra từ đỉnh đầu đã thấm hết một lần áo khoác và một lần áo len. Tôi vẫn cố tỉnh táo, mở cửa chiếc taxi đầu tiên mình nhìn thấy, nói với người tài xế: “Anh ơi cho em đến bệnh viện”.

“Em có khách rồi” – người tài xế nói. Hóa ra băng ghế phía sau có người.

Người khách phía sau là một cô gái trẻ. Cô gái tỏ ý bực tức, nói rằng xe đang có người đi mà. Tôi không được nhìn mặt mình lúc đó, nhưng chắc chắn nó phủ kín máu. Cô gái nói xong, tiếp tục gọi điện cho bạn, mày đang ở đâu sao tao không nhìn thấy.

Người lái taxi bảo tôi xuống xe. Tôi cố nài, vì không biết phía sau cái đứa định giết mình có đang đuổi theo không. “Chị cho em đi nhờ một đoạn, em mời chị cũng được”. Cuộc đối thoại thất bại, tôi xuống xe.

Tôi xuống xe và đi bộ ngược trở lại con phố nơi mình vừa đi ra. Một người công an xuất hiện, đưa tôi đến viện. May mắn là tôi vẫn tỉnh táo cho đến lúc cuối.

Em có khách rồi. Tôi nhớ câu nói bình thản ấy khi nghe tin không một chiếc xe nào, một người nào dừng lại để đưa nạn nhân của vụ tai nạn giao thông thảm khốc tại Ái Mộ. Có thể bé gái ấy, cũng sẽ không sống được nếu được đưa đến viện ngay lập tức. Nhưng chi tiết ấy, khiến nhiều người trong chúng ta day dứt về xã hội mình đang sống.

Nỗi sợ lớn hơn sự day dứt

Tháng 6/2013, tại TP.HCM, anh Nguyễn Hữu Duyên (sinh năm 1991) bị một nhóm người tự nhận là “người nhà” đánh đập đến chết ngay trong sân bệnh viện, sau khi đưa một cháu bé vào viện. Cháu bé chỉ bị trầy xước sau vụ va chạm giao thông trước đó. Vụ việc khiến dư luận bàng hoàng. Người chứng kiến kể rằng anh Duyên đã bị đập đầu vào bồn hoa bệnh viện liên tục đến khi ngất đi.

{keywords}
Vụ xe Camry gây tai nạn khiến 3 người chết ở phố Ái Mộ, Gia Lâm, Hà Nội không chỉ đau đớn, mà khiến xã hội bàng hoàng vì sự thơ ơ vô cảm của con người trong hoạn nạn của đồng loại.

Mối đe dọa không chỉ đến từ những người thân của nạn nhân. Trước đó, năm 2006, cũng tại TP.HCM, anh Trần Hưng Quốc Vũ, đưa một người nước ngoài bị tai nạn giao thông vào bệnh viện cấp cứu. Nghĩ mình không liên quan, anh ra về thì bị ngăn lại và xảy ra tranh cãi. Theo báo Tuổi Trẻ, anh bị công an quận 7 đánh gãy xương hàm và chấn thương đầu mặt, phải nhập viện cấp cứu. Công an quận 7 nói rằng họ đến, thấy có mâu thuẫn thì nhảy vào can ngăn và “có xô xát”.

Nhưng câu chuyện vô lý như thế xuất hiện với tần suất dày. Và hẳn là mỗi người khi đi qua một vụ tai nạn giao thông, khi đi qua những con người đang khẩn nài chờ được cứu giúp, sự sống đang treo trên chỉ mành, rồi quyết định quay đi, cũng có những lý do của riêng họ.

Thậm chí là chính tôi, người từng bị quay đi khi máu chảy từ đầu đã thấm đến tận giày, cũng có thể đi tìm lý do cho họ. Nỗi sợ lớn hơn sự day dứt.

“Em có khách rồi” - Người lái taxi kia không muốn giúp tôi. Tôi là một thanh niên người đầy máu. Tôi có thể vừa bước ra từ một cuộc thanh toán và nếu anh ta quyết định đưa tôi đi, tức là sẽ phải chịu trách nhiệm về tôi. Anh ta có thể bị đánh oan bởi bất kỳ ai. Anh có thể sẽ phải làm tường trình với công an (nếu không làm có thể lại bị đánh?) và mất nguyên một đêm.

Cô gái trẻ ngồi phía sau thậm chí có đầy đủ lý do để giúp anh lái taxi đuổi tôi xuống xe. Một sự giúp đỡ mà anh hẳn sẽ rất biết ơn.

Câu chuyện của anh Trần Hưng Quốc Vũ dường như tạo ra một cách lý giải bao trùm cho sự tha hóa về mặt con người này: pháp luật đang không thể bảo vệ con người để họ hành xử như con người. Họ sợ. Ở bệnh viện, họ bỗng nhiên phải đối mặt với nguy hiểm.

Không nguy hiểm sao được khi mà ngay cả các bác sỹ đang cứu chữa người bệnh cũng thường xuyên bị hành hung ngay trong môi trường làm việc của họ?

“Tì phu hữu phụ mẫu/Lão bệnh bất an ninh” – Bạch Cư Dị đã dùng chữ “an ninh” để nói về bệnh tật. Đã bệnh tật thì không có an ninh. Đó chính là thứ an ninh theo nghĩa đen chúng ta đang dùng: ở trong môi trường bệnh viện, tâm thần con người không ổn định, ai cũng bất an, ai cũng căng thẳng, mọi thứ rối lên từ thủ tục giấy tờ cho đến an toàn thân thể (của nạn nhân, bác sỹ, của người đưa bệnh nhân vào viện). Mâu thuẫn ở trong môi trường ấy dễ dàng lên đến đỉnh điểm.

Chúng ta không có một cơ chế nào để giải quyết sự mất an ninh này, cho dù nó đã kéo dài quá lâu. Lực lượng chức năng đến, khi mọi chuyện đã rối mù, như trong câu chuyện của anh Vũ, họ làm mọi chuyện rối hơn. Một lực lượng cảnh sát riêng để đảm bảo an ninh cho tất cả các bệnh viện, túc trực 24/24, như mô hình của nước Mỹ, có thể sẽ tiêu thêm ngân sách, nhưng tôi tin sẽ được nhiều người ủng hộ.

Theo Jean Jacques Rousseau thì con người là con người chỉ khi họ có các nguyên tắc, các khế ước. Không có được điều đó, thì con người sẽ hành xử không giống con người. Họ bỏ đi khi đồng loại đang hấp hối, vì không biết điều gì đang đón đợi mình ở phía trước.

Đức Hoàng