Giảm phát thải khí nhà kính

Phát biểu tại Diễn đàn “Chuyển dịch năng lượng của Việt Nam hướng đến phát triển bền vững” ngày 13/10, Phó Trưởng Ban kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho biết, Việt Nam được đánh giá là một trong sáu quốc gia chịu ảnh hưởng lớn nhất bởi biến đổi khí hậu theo Báo cáo Chỉ số rủi ro khó hậu toàn cầu năm 2020. Trong những năm qua, Việt Nam đã luôn tích cực trong thực hiện các cam kết của Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững và tích cực tham gia Thỏa thuận chung Paris trong khuôn khổ Công ước chung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP 21).

{keywords}
Nhiên liệu hóa thạch hạn chế sử dụng.

Trong đó, một trong những yêu cầu quan trọng mà Việt Nam cần thực hiện khi tham gia là thúc đẩy chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ để giảm phát thải khí nhà kính, các quyết định đầu tư và chính sách phải được thực hiện để khử carbon trong lĩnh vực năng lượng.

Theo ông Phạm Nguyên Hùng, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và năng lượng tái tạo, tính đến hết ngày 31/12/2020, trong tổng số 69.340 MW công suất lắp đặt nguồn điện toàn quốc, 16.420 MW điện mặt trời (bao gồm 8.673 MW điện mặt trời tập trung và 7.755 MW điện mặt trời mái nhà), 514 MW điện gió, 382,1 MW điện sinh khối, 9,43 MW điện rác. Tổng công suất lắp đặt điện năng lượng tái tạo (NLTT) chiếm hơn 25% tổng công suất lắp đặt toàn hệ thống.

Kết quả thực tế năm 2019 và 2020, sản lượng điện phát từ nguồn NLTT đạt tương ứng 5,242 tỷ kWh và 10,994 tỷ kWh đã góp phần giảm đáng kể điện chạy dầu giá cao. Nếu so sánh số liệu nguồn điện dầu thực tế được huy động với dự báo của EVN thì điện chạy dầu đã giảm 2,17 tỷ kWh năm 2019 và giảm 4,2 tỷ kWh năm 2020 (tiết kiệm khoảng 10.850 tỷ VNĐ – 21.000 tỷ VNĐ). Các nguồn NLTT đã hỗ trợ tích cực cung cấp nguồn điện cho miền Bắc khi thiếu nguồn, phụ tải tăng cao (như thời gian tháng 5-6 năm 2021), góp phần đảm bảo cung ứng điện cho cả giai đoạn 2021-2025, giảm phát thải khí nhà kính và các phát thải ô nhiễm khác như SOx, NOx, bụi, nhiệt.

Số liệu thống kê của IEA cho thấy, do tác động của đại dịch Covid-19, nhu cầu năng lượng sơ cấp giảm gần 4% vào năm 2020, lượng khí thải CO2 liên quan đến năng lượng toàn cầu giảm 5,8; mức tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch giảm mạnh (năm 2020, dầu giảm 8,6%, than giảm 4%), trong khi NLTT và xe điện hầu như không bị ảnh hưởng. Nhiên liệu và công nghệ carbon thấp, đặc biệt là điện mặt trời và gió đạt tỷ trọng tăng trưởng hàng năm cao nhất từ trước đến nay trong hỗn hợp năng lượng toàn cầu (tăng hơn 1%).

Thúc đẩy thêm năng lượng sạch

Năm 2020, điện tái tạo thế giới đã bổ sung thêm 261 GW công suất (chiếm 82% tổng công suất phát điện bổ sung trên toàn cầu). Nhiều nghiên cứu đã cho rằng, xu hướng phát triển năng lượng của thế giới sẽ đi theo hướng thay thế dần các nguồn năng lượng hóa thạch (than, dầu mỏ) bằng các nguồn năng lượng xanh và sạch hơn (gió, mặt trời, sinh khối, hydro xanh, methanol...). Trong đó, khí tự nhiên đóng vai trò là bước trung gian cho quá trình chuyển đổi này.

{keywords}
Việt Nam đang đẩy mạnh điện gió.

Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) cũng vừa gửi các lãnh đạo Chính phủ về đóng góp của Việt Nam trong nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu.

Theo VBF, quy hoạch điện VIII cần đưa ra đánh giá phù hợp về việc sản xuất điện sạch hơn tại Việt Nam, đặc biệt là để đạt được Cam kết đóng góp dự kiến (NDC) do quốc gia tự quyết định với việc tự nguyện giảm 9% mức phát thải khí nhà kính.

VBF khuyến nghị Việt Nam chỉ phát triển các dự án nhiệt điện than siêu tới hạn hiện hữu với điều kiện các dự án đó đã ký kết các tài liệu dự án và được cấp đủ vốn. Chúng tôi ủng hộ việc Quy hoạch Điện VIII đánh giá các dự án trên cơ sở tín nhiệm tài chính và kinh nghiệm của đơn vị phát triển dự án, đảm bảo các dự án này có thể vay được vốn cần thiết để xây dựng.

Ngoài ra, tăng cường các giải pháp chuyển đổi sang nền năng lượng carbon thấp để đảm bảo cân đối phụ tải cơ sở, chủ yếu thông qua việc sử dụng nguồn khí ngoài khơi Việt Nam và khí LNG nhập khẩu; phát triển phụ tải cơ sở cân bằng về mặt địa lý, vì dự thảo Quy hoạch điện mới nhất có thể dẫn đến khả năng thiếu điện ở khu vực phía Nam; mở rộng lưới điện và khuyến khích phát triển các dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn từ 1 đến 3 GW đủ khả năng để tự đầu tư lưới điện đấu nối cần thiết. Điều này góp phần làm ổn định hệ thống điện đồng thời tạo điều kiện phát triển điện tái tạo. Bắt đầu nghiên cứu về hydrogen xanh và pin sắt-nước mặn sản xuất tại Việt Nam để chuyển đổi, hướng tới nền năng lượng không carbon vào năm 2050.

"Khuyến khích phát triển các giải pháp phát điện phân tán như điện mặt trời mái nhà cung cấp điện tiêu thụ tại chỗ và không cần truyền tải. Các giải pháp phát điện phân tán này góp phần hiệu quả trong việc đảm bảo an ninh năng lượng, cung cấp điện với giá thành rẻ hơn, nâng cao năng lực cạnh tranh cho các ngành xuất khẩu của Việt Nam và giúp thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Điện mặt trời mái nhà có tiềm năng vô cùng to lớn và cần được tách biệt khỏi các dự án điện mặt trời nối lưới quy mô lớn", VBF nêu quan điểm.

Diệu Bình, Lương Bằng